Verpleeghuizen en corona

De strijd tegen het coronavirus heeft grote invloed op het leven en werken in het verpleeghuis. Welke maatregelen zijn van toepassing op de verpleeghuiszorg? En hoe ga je hier het beste mee om? De CoronaWegwijzer voor verpleeghuizen biedt een handreiking om op organisatieniveau na te gaan of de organisatie werkt volgens de coronarichtlijnen en -kennis. De CoronaAudit biedt op locatie- of teamniveau een check of de inhoud en de voorwaarden voor goede coronazorg geregeld zijn.
CoronaWegwijzer en CoronaAudit verpleeghuiszorg
Op basis van de huidige kennis en richtlijnen rondom corona hebben wij vanuit het Vilans-programma Waardigheid en trots een CoronaWegwijzer op organisatieniveau en een CoronaAudit op teamniveau ontwikkeld.
Coronavaccinatie
Alle informatie over vaccinaties en de herhaalprik vind je in het onderstaande uitklapmenu van de CoronaWegwijzer bij onderdeel 15: vaccineren.
CoronaWegwijzer
Ga aan de slag met de 15 onderdelen uit de CoronaWegwijzer binnen jouw organisatie. Per onderdeel lees je wat de actiepunten zijn voor de organisatie en vind je links naar officiële richtlijnen, draaiboeken, tools en praktijkvoorbeelden.
- Bekijk de 15 onderdelen van de wegwijzer, door deze afzonderlijk open te klappen in de onderstaande tool.
- Of download de CoronaWegwijzer (xlsx) (versie 10-02-2021) en de begeleidende leeswijzer om deze in te vullen voor de eigen organisatie. In de CoronaWijzer vind je op het eerste tabblad ook uitleg over hoe je het bestand kunt invullen en gebruiken.
CoronaAudit
Ga aan de slag met de 4 clusters van de CoronaAudit. De tool is gemaakt in een spreadsheet waarbij automatisch overzichten van de scores gemaakt worden na het invullen van de audit op meerdere momenten.
- Download de CoronaAudit voor medewerkers (xlsx) (versie 01-10-2020).
- Download de handleiding voor gebruik van de CoronaAudit.
Let op: Zowel de CoronaWegwijzer als de CoronaAudit zullen regelmatig een update krijgen. Raadpleeg dus bij gebruik regelmatig of er een update van het bestand is.
1. Crisisteam en draaiboek
Een crisisteam is ingesteld, er is een actueel draaiboek met afspraken over op- en afschalen en een plan voor cohortverpleging.
Een crisisteam is ingesteld, er is een actueel draaiboek.
Op basis van ervaringen rond een corona-uitbraak op een verpleeghuislocatie, blijkt het nodig om een crisisorganisatie in te richten. Om de nodige besluiten snel te kunnen nemen is een juiste invulling van het crisisteam van belang. Daarbij is een crisisdraaiboek nodig waarin de kerntaken en afspraken zijn beschreven. Afschalen is ook onderdeel van het crisisdraaiboek. Tot slot is ook van belang dat de crisisorganisatie regelmatig geëvalueerd en geactualiseerd wordt.
Waar moet de organisatie aan voldoen
- a. Het crisisteam is bekend en compleet.
- b. Het crisisteam is actief in de verschillende fasen. Afspraken rond opschalen, ondersteunen bij crisis, afschalen en nazorg zijn in het draaiboek beschreven.
- c. Er zijn in een draaiboek afspraken over de werkwijze van het crisisteam.
- d. Plan voor cohortverpleging is klaar.
- e. Bij geen besmetting of dreiging blijft het crisisteam paraat en houdt men de afspraken actueel.
- f. Er vindt continue sturing en bijsturing plaats. Er wordt geëvalueerd en geleerd van ervaringen.
Aan de slag
- Gebruik het format formatie crisisteam corona
- Gebruik het RIVM-stappenplan COVID-19
- Gebruik het ‘Afwegingskader Continuïteit en kwaliteit van zorg in fase 3 coronapandemie’
- Gebruik de CoronaLadder als instrument voor een overzicht van de belangrijkste coronamaatregelen en afspraken per situatie. Met uitprintbare posters voor op de afdeling.
- Download de Handreiking Crisiscommunicatie voor de verpleeghuiszorg met specifieke aandacht voor coronagerelateerde crises.
- Gebruik de checklist voor het instellen van een corona-cohort van Zorg voor beter.
- Gebruik het Draaiboek: grootschalige noodopvang rond corona om noodlocaties voor te bereiden op de extra opvang van patiënten.
- Gebruik het Draaiboek: veilige herstelzorg na corona over nazorg c.q. herstelzorg voor coronapatiënten, bijbehorende zorgadviezen en zorgplannen.
- Gebruik het Evaluatiekader corona: samen leren en verbeteren. Met het evaluatiekader corona kunnen verpleeghuislocaties de corona-aanpak evalueren en kwaliteitskadernormen in de aanpak verwerken.
Inspiratie
- Sint Anna Boxmeer heeft met corona-ondersteuning een solide crisisteam neergezet inclusief bijbehorend draaiboek. Rollen en taken zijn nu helder afgebakend: ‘Nu weet iedereen precies wat hij moet doen of waar hij de informatie kan vinden.’ Lees: Sint Anna: van improviseren naar volwaardig crisismanagement met corona-ondersteuning.
- Bekijk het webinar over crisiscommunicatie waarbij bestuurder Paul van Gennip van Het Parkhuis vertelde overde aanpak van de coronacrisis in ‘zijn’ verpleeghuis. Ook met tips en do’s en don’ts van expert crisiscommunicatie Jeroen Hurkens.
- Lees de serie van vier artikelen over de corona-aanpak bij Envida. In het eerste artikel is uitgelegd hoe Envida de centrale aanpak van de eerste coronagolf vertaald heeft naar een werkbare aanpak voor alle locaties met een crisisteam op elke locatie. In artikel twee lees je hoe deze aanpak succesvol bleek bij een uitbraak op Lenculenhof. In deel drie lees je hoe je als bestuurder regelruimte en creativiteit kunt stimuleren, ook in tijden van crisis. En in het laatste artikel lees je hoe een nieuwe werkwijze op locatie Klein Gulpen voor meer rust en minder werkdruk zorgde.
- ‘Professioneel en persoonlijk onmachtig.’ Zo voelde bestuurder Gea Sijpkes van Humanitas Deventer zich tijdens de eerste golf. Met ondersteuning van Waardigheid en trots op locatie heeft de organisatie zich beter voorbereid op een eventuele nieuwe uitbraak. Lees: Humanitas Deventer: meer vertrouwen door corona-ondersteuning.
- Regiomanager Annette van Biezen, verpleeghuis De Wijngaard (Accolade Zorg): ‘Nog voor de eerste besmetting zijn we gaan nadenken over een protocol. Toen op 25 maart de eerste besmetting een feit was, hadden we de volgende dag een functionerend uitbraakteam. Dat team kwam vanaf dat moment zeven dagen per week bij elkaar.’ Lees: Het succes van De Wijngaard: van 16 coronabesmettingen naar nul.
- Het management van PZC Dordrecht weet per dag weet hoe de vlag wappert qua voorraden, kosten, bezetting en productie. Met het ‘Continuïteitsplan Corona’ en het ‘Plan van Aanpak Corona’ blijft de organisatie bij de les. Lees het interview: PZC Dordrecht: Crisismanagement met coronadashboard
- Louise van Hoorn is regiomanager bij Surplus. Zij heeft goed zicht op de corona-ontwikkelingen in haar organisatie en neemt je mee in de manier waarop Surplus omgaat met het coronavirus. Lees het interview: Hoe gaat Surplus om met corona-uitbraak en cohortbepaling?
- ‘We hebben een coronacrisisteam dat 7 dagen per week op afstand vergadert’, vertelt Heidi de Bruijn, lid raad van bestuur van Carintreggeland. Deze zorgaanbieder was er vroeg bij met een corona-aanpak. Lees het interview: Carintreggeland: Wachten op de grote golf
- Arjan Rosens, coach Waardigheid en trots op locatie ondersteunt Stichting PCSOH in crisistijd: ‘PCSOH heeft direct een crisisteam samengesteld waar ook de bestuurder deel van uit maakt. We komen bijna elke dag bij elkaar – meestal via beeldbellen – en in het weekend hebben we contact via de app.’ Lees het interview: Stichting PCSOH: voorbereid op een corona-uitbraak
2. Monitoring, testbeleid en werkdruk personeel
Er wordt actief gemonitord op mogelijke besmettingen met het coronavirus bij personeel en op de druk op het personeel.
Er wordt actief gemonitord op mogelijke besmettingen met het coronavirus bij personeel en op de druk op het personeel.
Om te voorkomen dat personeel een bron van besmetting zou kunnen zijn is het van belang het personeel actief te monitoren op klachten. Werkdruk en psychosociale klachten horen hier expliciet bij. Het zo vroeg mogelijke signalering van klachten en het actief bevragen van personeel hierop is van belang. Bij klachten is de volgende stap het testen en het screenen van de contacten.
Waar moet de organisatie aan voldoen
- a. Ziekmelding gebeurt volgens de RIVM-richtlijnen.
- b. Gezondheid van het personeel wordt gemonitord, o.a. ook monitoren van besmetting in de privé-omgeving van de medewerker.
- c. Er zijn afspraken waar verdenking op COVID-19 binnenkomen en wie de vervolgacties uitzet ter preventie. Personeel kent deze afspraken en deze worden nagekomen.
- d. Testbeleid en -protocol is helder.
- e. Werkdruk en psychosociale belasting is in beeld en wordt ondersteund.
- f. Er is aandacht voor continuïteit van zorg met voldoende personeel.
Aan de slag
- Zorgmedewerkers kunnen gebruik maken van een speciaal telefoonnummer: 0800 – 8101 voor het maken van een testafspraak. Waar mogelijk word je dezelfde dag in de ochtend getest en ontvang je in de avond de testuitslag.
- Gebruik de RIVM-handreiking: Veilig werken bij contactberoepen.
- Lees de Aandachtspunten rondom inzet kwetsbare medewerkers van het RIVM.
- Wat kun jij als zorgprofessional doen om te voorkomen dat corona zich snel in het verpleeghuis verspreidt? Neem ook je eigen klachten serieus! Bekijk de praatplaat en animatiefilm verspreiding corona in het verpleeghuis.
- De CoronaLadder geeft in één oogopslag weer wat de belangrijkste maatregelen zijn bij besmetting van medewerkers.
- De Supporthelpdesk ouderengeneeskunde biedt als achterwacht 24/7 telefonische ondersteuning als de (eigen of dienstdoend) specialist ouderengeneeskunde van een verpleeghuis door hoge belasting/andere werkzaamheden tijdens de coronacrisis op dat moment niet in staat is de supervisie of mentale support te bieden.
- Ga aan de slag met de tool Teamreflectie en de bijbehorende materialen om de kans te verkleinen dat zorgmedewerkers uitvallen of ziek worden door werkdruk en stress.
- Juist in deze onzekere tijden van corona kom je als zorgmedewerker voor situaties te staan waarin je een lastige afweging moet maken. Gebruik de Routeplanner voor dilemma’s in coronatijd.
Inspiratie
- Om medewerkers helpen om te gaan met de heftige coronaperiode, biedt ZZG zorggroep de training Teamreflectie aan. Lees de verhalen van Juul, José en Shenna. Manager André licht de keuze voor Teamreflectie toe. Lees: ZZG zorggroep ondersteunt medewerkers met teamreflectie.
- Hoe kunnen zorgprofessionals zorgen voor hun mentale gezondheid en elkaar onderling ondersteunen en versterken? Dit was onderwerp van een SPOT ON-bijeenkomst in maart. Lees het verslag en download de praatplaten met tips: Coronacrisis: Zorg goed voor jezelf én voor elkaar.
- Hoe geef je vanuit je rol als HR-professional of leidinggevende invulling aan wat er voor medewerkers echt toe doet, als het gaat om een crisis zoals de coronapandemie? Dit was onderwerp van een SPOT ON bijeenkomst in maart. Lees het verslag en download de praatplaten met tips: Door corona heeft duurzame inzetbaarheid een andere lading gekregen.
- Amaris, HilverZorg, Inovum en Lyvore richtten samen het COVID Capaciteit Center (CCC) op, een regionale flexpool met ruim 130 professionals. Meer weten over hun aanpak? Lees: Samen personeel regelen voor goede COVID-zorg.
- Door het hele land springen horecamedewerkers bij in verpleeghuizen, doen KLM’ers ervaring op met werken in de zorg en zijn in Brabantse verpleeghuizen Efteling-medewerkers te vinden. Lees: Initiatieven op de arbeidsmarkt: andere sectoren helpen verpleeghuizen in coronatijd.
- In de serie ‘Dát is slim’ vertellen verpleeghuizen over hun innovatieve oplossingen voor de dagelijkse coronaperikelen in het verpleeghuis. Bij verpleeghuis Floriande (onderdeel van Amstelring), kunnen medewerkers die in quarantaine zijn toch meedraaien op de werkvloer dankzij de rijdende digitale zorgcollega; een karretje met daar bovenop een tablet. Bij tanteLouise draagt een medewerker een slimme bril bij de verzorging van een bewoner, terwijl een meer ervaren collega van huis uit meekijkt.
- Door inzet van de slimme bril bij vier zorgorganistaties in Zuid-Limburg kan een arts van een afstand meekijken met de zorgmedewerker. Dit biedt een oplossing voor tijdelijk tekort aan personeel.
- Lees de tips: Hoe werk je aan behoud en betrokkenheid van zorgprofessionals?
- De aanpak van Coloriet: ‘er zijn’ voor medewerkers in coronatijd
- De inzet van extra coronahulpen, een oplopend ziekteverzuim, maatwerkbegeleiding van medewerkers. Lees: Leren van Brabant: nazorg en corona
- Bekijk het praktijkverhaal over hoe in de regio Brabant teamreflectie wordt ingezet: Hoe als team verder na corona? teamreflectie wordt ingezet in de nazorg van zorgmedewerkers
- Bekijk het webinar over teamreflectie
- Een luisterend oor, coaching, geestelijke verzorging… bestaande diensten worden uitgebreid, of er worden nieuwe initiatieven ontwikkeld om medewerkers te ondersteunen in deze tijd. Lees het artikel: Corona: hoe kun je medewerkers extra ondersteunen?
- Teamleider Yvonne Smolenaers vertelt over de situatie bij Woonzorgcentrum Hushoven (Land van Horne): ‘Het ziekteverzuim is inmiddels opgelopen naar 20%. Medewerkers zitten thuis met griepachtige klachten, waarvan we niet weten of het corona is. We nemen geen risico’s, dus thuis blijven.’ Lees het interview: Corona-tijd in Limburg: hectiek, bezorgdheid, flexibiliteit en waardering
- Behoefte aan opbeurende verhalen, posters, ansichtkaarten en filmpjes? Goudtopia is het digitale OplaadStation van Oudtopia in CoroNara tijden.
3. Preventie en persoonlijke bescherming
Personeel weet hoe te handelen rond preventie en persoonlijke bescherming.
Personeel weet hoe te handelen rond preventie en persoonlijke bescherming.
Basiskennis over corona is nodig om op de juiste manier zorg te kunnen bieden en besmetting onderling te voorkomen. Medewerkers hebben niet alleen informatie nodig maar moeten ook kunnen oefenen en ter plekke hulp kunnen krijgen. De coronacrisis heeft laten zien hoe moeilijk het is om basishygiëne iets vanzelfsprekends te laten zijn. Bestendiging van deze basis in de organisatie is essentieel.
Waar moet de organisatie aan voldoen
- a. Er is scholingsmateriaal beschikbaar rond corona voor medewerkers en scholing is geregeld.
- b. Ter plekke is instructie en ondersteuning geregeld rond het werken op de juiste manier met gebruik PBM.
- c. De procedure rond het melden en opschalen bij besmetting is bekend.
- d. De basis rond hygiënisch werken is op orde.
Aan de slag
- Gebruik de Risicoafweging preventief gebruik medische mondneusmaskers verpleeghuiszorg van het OMT.
- Gebruik de CoronaLadder als instrument voor een overzicht van de belangrijkste coronamaatregelen en afspraken per situatie. Met uitprintbare posters voor op de afdeling.
- Wat kun jij als zorgprofessional doen om te voorkomen dat corona zich snel in het verpleeghuis verspreidt? Bekijk de praatplaat en animatiefilm verspreiding corona in het verpleeghuis.
- Op zorgvoorbeter.nl staat alle praktische informatie over het gebruik van beschermingsmiddelen en hoe je beschermingsmiddelen kunt hergebruiken in geval van tekorten.
- Gebruik ook de Handreiking gebruik beschermende middelen
- Ga met je team aan de slag om alle maatregelen voor basishygiëne onder de knie te krijgen. Gebruik de Leeromgeving hygiënisch werken
- Lees de 5 tips voor handhygiëne op de juiste manier
- Lees meer over de basisregels van handhygiëne in de zorg
- Lees meer over corona en hitte.
- Gebruik het Draaiboek: grootschalige noodopvang rond corona om noodlocaties voor te bereiden op de extra opvang van patiënten.
Inspiratie
- Na vaccineren is er ruimte om te versoepelen en onder andere het gebruik van PBM’s door medewerkers af te bouwen. Lees hoe verschillende organisaties met de versoepelingen omgaan:
- Bij Amaris werken ze met een kleurenwaaier van 7 kleuren. Iedere kleur correspondeert met een geselecteerde reeks van werkinstructies, stroomschema’s en registratie-opties. Iedere medewerker op een afdeling ziet op het kleurlabel naast de deur in één oogopslag hoe de behandeling en verzorging vanwege het virus moet worden ingestoken. Lees: Kleurcodes Amaris geven rust en duidelijkheid.
- Enkele honderden Friese zorgmedewerkers volgden een tweedaagse COVID-19-COACH-training. Theorie, richtlijnen en adviezen rondom Covid komen hierin aan bod. Onderdeel van de training is een VR-module, ontwikkeld door Patyna (in samenwerkingsverband). Lees: Coronatraining: Patyna gaat tweede coronagolf met VR te lijf.
- Bij AxionContinu lukt het om het coronavirus op dit moment grotendeels buiten de deur te houden. Vooral door heel fors in te zetten op preventie. Lees: AxionContinu: ‘Durf vooruit te lopen op maatregelen’.
4. Monitoring, testbeleid en psychosociale belasting bewoners
Er wordt actief gemonitord op mogelijke besmettingen met het coronavirus bij bewoners en op de psychosociale belasting voor bewoners.
Er wordt actief gemonitord op mogelijke besmettingen met het coronavirus bij bewoners en op de psychosociale belasting hiervan voor bewoners.
Om zo snel mogelijk de juiste zorg te kunnen bieden is een actieve snelle monitoring rond de bewoners gewenst. Testbeleid voor bewoners moet goed geregeld zijn zodat eventueel snel opgeschaald kan worden en isolatieverpleging kan worden ingezet. Er is een actieve bewaking op de psychosociale belasting voor bewoners als gevolg van de maatregelen en mogelijke besmetting.
Waar moet de organisatie aan voldoen
- a. Bij verdenking van besmetting: testen conform de geldende afspraken RIVM.
- b. Als testen niet kan wordt de situatie beoordeeld op het algemene beeld en het verhaal van de cliënt en/of familie.
- c. Bij verdenking van besmetting wordt direct melding gemaakt bij de arts, EVV’er of conform afspraken draaiboek; twee keer per dag wordt temperatuur opgenomen en registratie vindt plaats in het zorgplan.
- d. Een bron- en contactonderzoek (BCO) wordt uitgevoerd voor de betreffende bewoner met hulp van de GGD of volgens eigen beleid.
- e. Registratie en monitoring vindt plaats volgens afspraak met GGD of specialist ouderengeneeskunde.
- f. Psychosociale zorg is georganiseerd volgens de richtlijn; familie/naasten zijn hierbij ook betrokken.
- g. In het zorgplan wordt de zorg rondom alle relevante aspecten van de coronazorg vastgelegd en geactualiseerd.
Aan de slag
- Veel zorgprofessionals krijgen te maken met het afnemen van neus- en keelkweek vanwege corona. Het is belangrijk dat zo’n coronatest goed wordt afgenomen. Maak daarvoor gebruik van de werkinstructie ‘Afnemen neus-, keel-, oog- en perineumkweek’ van Vilans.
- Gebruik de CoronaLadder als instrument voor een overzicht van de belangrijkste coronamaatregelen en afspraken per situatie. Met uitprintbare posters voor op de afdeling.
- Gebruik de praatplaat en animatievideo over verspreiding van corona in het verpleeghuis.
- Verenso heeft een (behandel)advies voor specialisten ouderengeneeskunde (so’s) opgesteld met handvatten voor de medische zorg aan kwetsbare ouderen. Zowel gericht op preventie als behandeling van kwetsbare cliënten met COVID-19.
- Lees de Tips voor dementiezorg in coronatijd en de Tips bij probleemgedrag door coronamaatregelen.
Inspiratie
- Als geestelijk verzorger ondersteunt Marielle Vlasblom (werkzaam bij TMZ in Almelo) de bewoners, mantelzorgers en collega’s. Lees het interview: Geestelijk verzorger in corona-tijd: ‘samen komen we hier doorheen’
- Hoe ga je als zorgmedewerker om met verdriet en schrik bij bewoners, als er iemand op de afdeling overlijdt aan het coronavirus? Lees: Zo help je medebewoners bij rouwverwerking in coronatijd.
5. Regionale monitoring
Er wordt actief gemonitord op ontwikkelingen in de regio.
Er wordt actief gemonitord op ontwikkelingen in de regio.
Uit de eerste ervaringen met het coronavirus blijkt dat er vaak specifieke hotspots zijn. Het is belangrijk om dit snel te signaleren om preventief maatregelen te kunnen nemen. De regionale ontwikkelingen moeten daarom actief in de gaten gehouden worden via de informatiekanalen van het RIVM en de GGD.
Waar moet de organisatie aan voldoen
- a. De berichtgeving rond de verspreiding van het coronavirus op de overzichtskaart van het RIVM wordt dagelijks bijgehouden door degene met deze taak (crisisteam).
- b. Gecheckt wordt hoe dichtbij er besmettingen zijn en hoeveel en welke maatregelen de GGD adviseert in de regio.
Aan de slag
- Bekijk de actuele cijfers COVID-19 van het RIVM
- Bekijk het coronadashboard van de rijksoverheid en het coronadashboard per regio
6. Regionale samenwerking
Er wordt samenwerking gezocht met de GGD, GHOR, Specialisten Ouderengeneeskunde of huisartsen in de regio.
Er wordt samenwerking gezocht met de GGD, GHOR, Specialisten Ouderengeneeskunde of huisartsen in de regio.
Bij een pandemie gelden andere coördinatie mechanismen. In coronatijd heeft het regionaal overleg niet-acute zorg (RONAZ) de coördinatie.
- a. Er zijn afspraken in het regionale netwerk met GGD, GHOR, specialisten ouderengeneeskunde of huisartsen in de regio over hoe en wanneer men elkaar informeert.
- b. Contactpersonen zijn bekend met naam, mailadres en telefoonnummer; dit wordt regelmatig gecheckt op actualiteit.
Aan de slag
- Bekijk het overzicht met welke zorgorganisaties aangesloten zijn bij welk Regionaal Overleg Acute Zorg.
- Bekijk het overzicht met regionale coördinatoren persoonlijke beschermingsmiddelen en kijk op de websites van GGD GHOR en het Landelijk Netwerk Acute Zorg.
- Gebruik het Draaiboek: grootschalige noodopvang rond corona
Inspiratie
- Ook voor het snel zetten van de boosterprik wordt regionaal samengewerkt. Van acht Zeeuwse ouderenorganisaties zijn in totaal zo’n 6.000 medewerkers geboosterd. Dat gebeurde in ziekenhuis Adrz in Goes die de zorgorganisaties voor het boosteren had uitgenodigd. Lees: Zeeuwse vvt-organisaties boosteren in sneltreinvaart via het ziekenhuis
- De goede regionale samenwerking tussen zorgorganisaties in de Gelderse Vallei die met het uitbreken van de coronacrisis snel vorm kreeg, is met het oog op een tweede coronagolf voortgezet. Het gaat onder andere om Advance Care Planning en de inzet van ‘NoLable’ bedden. Lees: Samenwerking regio Gelderse vallei voor tweede corona-golf bestendigd
- Begin maart haakten bestuurders van alle 65 Brabantse VVT-organisaties aan op een app-groep. Die app-groep voor bestuurders was het begin van een reeks zeer turbulente weken waarin de samenwerking in Brabant vleugels kreeg. Lees het interview: Leren van Brabant: ‘Virus bracht ons dichter bij elkaar’.
- Bestuurder Hans Groenendijk van Woonzorggroep Samen vertelt dat de regionale verbondenheid in de kop van Noord-Holland in tijden van corona uitstekend van pas komt. Lees het interview Regionale verbondenheid in tijden van corona.
- Twee speciaal ingerichte cohort verpleegafdelingen, met in totaal 63 plekken. Dat is de uitkomst van een samenwerking tussen het Gelre Ziekenhuis, Zorggroep Apeldoorn, Atlant en Klein Geluk. In sneltreinvaart hebben de lokale partners in Apeldoorn de handen ineen geslagen om de overloop voor het ziekenhuis te realiseren. Lees: Zorggroep apeldoorn: ‘coronacrisis versnelt de samenwerking’
- Vivent heeft een regionaal testcentrum voor het coronavirus geopend. Het testcentrum is ontstaan uit het samenwerkingsverband van de verpleeghuizen, verzorgingshuizen en thuiszorg in Noordoost Brabant. Medewerkers van deze zorgorganisaties kunnen zich hier laten testen op het coronavirus. Lees het bericht: Vivent opent regionaal testcentrum voor zorgmedewerkers
- Het opzetten van tijdelijke zorglocaties is ook onderdeel van de regionale aanpak. Voorbeelden van tijdelijke corona-locaties zijn:
7. Advance care planning
Advance Care Planning is geregeld en bekend van elke bewoner, vastgelegd in zorgplan.
Advance Care Planning is geregeld en bekend van elke bewoner, vastgelegd in het zorgplan.
De wens van de bewoner (of diens contactpersoon) rond mogelijke opname en (reanimatie)beleid bij corona is vooraf besproken op rustige wijze en vastgelegd in het zorgplan. Goed informeren van bewoner (en zijn familie en naasten) is hierbij van belang.
Waar moet de organisatie aan voldoen
- a. Met elke bewoner en/of diens naaste(n) is tijdig het gesprek aangegaan over het (behandel) beleid bij een eventuele besmetting conform de geldende richtlijnen.
- b. Afspraken zijn gemaakt en worden opgevolgd met betrekking tot een regelmatige evaluatie van de keuzes.
- c. Reanimatiebeleid is op orde.
Richtlijnen
- Gebruik de Multidisciplinaire Richtlijn Besluitvorming over reanimatie van het NHG, V&VN en Verenso.
Aan de slag
- Bekijk de Handreiking Advanced Care Planning (ACP) tijdens de Corona pandemie van Ketenzorg Friesland.
Inspiratie
- Tangenborgh organiseert MDO’s op het moment dat de situatie van een bewoner daar om vraagt. In de coronatijd zette de organisatie sterk in op digitaal contact met de familie. MDO’s vonden daarom online met beeld plaats. Dat ging verrassend goed. ‘De kwaliteit van de gesprekken is niet minder’, zegt manager behandeling en zorg Jefke van den Bor. ‘Sterker nog, de familiebetrokkenheid nam in sommige gevallen zelfs toe.’ Lees: De positieve bijvangst van de coronacrisis: MDO’s via beeldbellen.
8. Vrijheidsbeperkende maatregelen
Vrijheidsbeperkende maatregelen die noodzakelijk zijn in verband met corona zijn bekend en worden nagekomen.
Vrijheidsbeperkende maatregelen die noodzakelijk zijn in verband met corona zijn bekend en worden nagekomen.
Het beperken van vrijheid als gevolg van een pandemie is heel ingrijpend. Richtlijnen worden zoveel mogelijk opgevolgd, maar er moet een balans zijn met de grondrechten van de bewoners/medewerkers. De Wet zorg en dwang is van belang bij het verantwoorden van individuele maatregelen.
Waar moet de organisatie aan voldoen
- a. Bij een eventuele landelijke of regionale beperking van de vrijheid vanwege corona zijn de richtlijnen van de rijksoverheid en het RIVM leidend.
- b. Landelijke maatregelen worden nagekomen, bijvoorbeeld rondom de beperking van bezoek, gebruik van algemene ruimten en het in afzondering moeten plaatsen van cliënten met (verdenking op) corona.
- c. Bij individuele maatregelen worden de juiste afwegingen gemaakt over de zorg, ook ten aanzien van onvrijwillige zorg.
- d. Cliënten die het betreft wordt goed geïnformeerd over de maatregelen die worden getroffen. Zij hebben immers recht te weten waarom deze maatregelen worden genomen. Dit kan bijdragen aan het tegengaan van verzet, en levert betere en veiligere zorg op.
Aan de slag
- Lees meer over Hoe om te gaan met de regels van de Wet zorg en dwang tijdens de coronacrisis.
- Bekijk het overzicht met landelijk geldende maatregelen van de Rijksoverheid.
9. Bezoek en sociaal contact
Er is voor iedere locatie en iedere bewoner een plan op maat met afspraken rondom bezoek en sociale contacten.
Er is voor iedere locatie en iedere bewoner een plan op maat met afspraken rondom bezoek en sociale contacten.
Vanwege de coronapandemie waren verpleeghuizen en kleinschalige woonvormen in de ouderenzorg vanaf 20 maart 2020 gesloten voor bezoek. Vanaf 11 mei 2020 is een gefaseerde en gecontroleerde versoepeling van de bezoekregeling ingezet. De kans is klein dat er opnieuw een landelijk geldende bezoekregeling ingesteld wordt. Daarom is het van belang dat iedere zorgorganisatie voor iedere locatie een plan op maat heeft. Uitgangspunt voor dit plan moet zijn een balans tussen kwaliteit van leven en veiligheid voor zowel de bewoner, naasten, vrijwilliger als de (zorg)professional.
Waar moet de organisatie aan voldoen
ActiZ, Alzheimer Nederland, LOC, NIP, Verenso, V&VN en Zorgthuisnl hebben een handreiking ‘bezoek en sociaal contact’ geschreven. Deze vervangt de eerdere handreiking bezoekbeleid. Het plan:
- Voorziet in maatwerk per afdeling
- Het plan heeft betrekking op de drie verschillende situaties:
- Waakzaam
- Zorgelijk
- Ernstig
- Het plan houdt ten minste rekening met de volgende vier groepen:
- Bewoners
- Naasten
- (Zorg)professionals
- Vrijwilligers
- Er vindt zorgvuldige besluitvorming plaats rondom de afspraken in het plan.
- Er is duidelijke communicatie over de afspraken in het plan.
Richtlijnen
- Richtlijn mantelzorgondersteuning van de rijksoverheid
- Gebruik de Handreiking Bezoek en sociaal contact voor het opstellen van een plan op maat.
Aan de slag
- CCE-consulent Rob Mulder geeft zorgprofessionals in een video uitleg en tips over de communicatie met familie rondom de uitvoering van de (versoepeling van) de bezoekregeling en andere coronamaatregelen. Lees: Tips communicatie met verwanten rondom coronamaatregelen
- Bekijk het overzicht van handige hulpmiddelen over contact op afstand in de zorg, waardoor mantelzorgers, vrijwilligers en familieleden toch nog contact kunnen blijven houden met cliënten. Lees: Coronacrisis: hoe houd je contact op afstand?
- De behoefte aan intimiteit en fysieke aanraking is groot, juist in tijden van crisis, ook in verpleeghuizen. Lees: Intimiteit en corona: fysiek contact een gemis, magisch knuffelscherm en tips.
- Ouderen kunnen door het wegblijven van bezoek sociaal geïsoleerd raken of zich eenzaam gaan voelen. Gelukkig zijn er mogelijkheden om eenzaamheid tegen te gaan. Bekijk de Tips tegen eenzaamheid tijdens de coronacrisis.
Inspiratie
- Lees hoe verschillende organisaties met de versoepelingen omgaan:
- Tijdens een online meedenksessie van Vilans over omgaan met corona, deelden zorgmedewerkers ervaringen en tips als het gaat om het samenspel met familie en mantelzorg in tijden van corona. Bekijk de inzichten en tips van deze sessie.
- In de serie ‘Dát is slim’ vertellen verpleeghuizen over hun innovatieve oplossingen voor de dagelijkse coronaperikelen in het verpleeghuis. Insula Dei stelde een dagelijks telefonisch spreekuur in voor familieleden van besmette bewoners.
- Bekijk de serie ‘Portret’: interview met een bewoner en naaste over hoe zij de periode van lockdown hebben ervaren:
- De uitvoering van de bezoekregeling vergt maatwerk per locatie. Een aantal verpleeghuislocaties deelt tips over de uitvoering van de bezoekregeling:
- Blog van Ingrid Benjamin, facilitair coördinator bij Eduard Douwes Dekker over het nieuwe normaal in de bezoekersregeling
- Vrijwilligers begeleiden bezoekers: twee vliegen in één klap
- Meer tijd voor bewoners door een online reserveringssysteem voor bezoekers bij Aafje
- Viva! zet regie-voerende medewerker en bezoekers-app in voor bezoekregeling
- Vilente verruimt bezoekmogelijkheden na succesvolle start
- Zorgdienstverlener Opella: bezoekersregeling vraagt per locatie maatwerk
- Bezoek in Zonnehuis De Luwte en WZH Prinsenhof: uitdaging én emotioneel weerzien
- Bezoekregeling en corona: voorbeelden, tips en afwegingen
10. Communicatie
Er zijn afspraken rond communicatie en deze worden uitgevoerd.
Er zijn afspraken rond communicatie en deze worden uitgevoerd.
Goede communicatie rond crisismaatregelen is van groot belang. Het gaat dan om communicatie intern en extern. Een communicatieplan is in of naast het organisatie draaiboek beschreven. Het beschikbare landelijke materiaal wordt hierbij gebruikt zodat de communicatie zo helder mogelijk is.
Waar moet de organisatie aan voldoen
- a. Er is een intern noodnummer voor inhoudelijke vragen dat 7×24 uur bereikbaar is.
- b. Landelijke nummers voor hulp zijn bekend en gecommuniceerd met de betrokkenen.
- c. Er is een stappenplan Communicatie en er zijn afspraken wie geïnformeerd moet worden, wanneer en door wie. Dit stappenplan wordt uitgevoerd.
- d. De geldende richtlijnen van ActiZ, Verenso, RIVM en GGD in de regio en het interne beleid zijn het uitgangspunt voor de communicatieboodschap.
Aan de slag
- Waar een organisatie aan moet denken als het gaat om crisiscommunicatie is te lezen in de tool ‘Handreiking Crisiscommunicatie voor de verpleeghuiszorg.’ In dit stappenplan wordt het organiseren van crisiscommunicatie aan de hand van drie stappen (voorbereiding, tijdens de crisis, na de crisis) uitgelegd.
- Bekijk ook het webinar over crisiscommunicatie voor verpleeghuizen
- Bekijk het overzicht met landelijke informatielijnen op de website van ActiZ.
- Maak gebruik van de communicatiemiddelen over preventie en de geldende maatregelen die de rijksoverheid ontwikkeld heeft. Kijk op: Coronavirus: communicatiemiddelen preventie en publieksvragen.
- Bekijk het overzicht van Veelgestelde vragen over het coronavirus en zorg op de website van de Rijksoverheid.
Inspiratie
- Bekijk de tips en voorbeelden over goede communicatie met bewoners, familie, medewerkers en vrijwilligers. Naast algemene tips en tips gericht op welzijn, vind je ook tips gericht op goede communicatie rondom de bezoekregeling. Lees het artikel Tool: Communicatietips corona
- CCE-consulent Rob Mulder geeft zorgprofessionals in een video uitleg en tips over de communicatie met familie rondom de uitvoering van de (versoepeling van) de bezoekregeling en andere coronamaatregelen. Lees: Tips communicatie met verwanten rondom coronamaatregelen
11. Facilitaire zaken
Facilitaire zaken; beschikking over materialen en hulpmiddelen en een logistiek plan zijn op orde.
Facilitaire zaken; beschikking over materialen en hulpmiddelen en een logistiek plan zijn op orde.
De coördinatie van alle hulpmiddelen die nodig zijn bij een corona-uitbraak is onderdeel van het crisisplan. Hierin is beschreven wie hiervoor primair verantwoordelijk is binnen de organisatie. Samenwerking regionaal en landelijk is nodig. Logistiek gaat ook over de interne scheiding van besmet en schoon materiaal en over schoonmaak.
Waar moet de organisatie aan voldoen
- a. Hulpmiddelen zijn geregeld en voldoende beschikbaar.
- b. Distributie- en inkoopkanalen zijn bekend en actueel.
- c. Logistiek plan is beschikbaar; schoonmaak, was, leveranciers, afvalverwerking is geregeld op een adequate manier.
- d. Looproutes en scheiding ‘vies’ en ‘schoon’ staan beschreven.
Aan de slag
- Lees meer over de inkoop en distributie van persoonlijke beschermingsmiddelen op de website van GGD / GHOR.
- Bekijk de informatie van de rijksoverheid over de inkoop, verdeling, distributie en het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen.
- Bekijk het overzicht van schoonmaakrichtlijnen en -adviezen voor verpleeghuizen in tijden van corona. Lees: Het belang van goed schoonmaken bij corona in het verpleeghuis
12. Zorg bij en na overlijden
Een protocol met afspraken rondom de zorg bij en na overlijden is opgesteld en bekend. Nazorg voor familie en personeel is geregeld.
Een protocol met afspraken rondom de zorg bij en na overlijden is opgesteld en bekend. Nazorg voor familie en personeel is geregeld.
Vanwege de heftigheid van het coronavirus zijn goede afspraken nodig over de nazorg.
Dit gaat niet alleen over de praktische afspraken maar ook over de emotionele impact van de beperkende maatregelen bij het afscheid nemen van een naaste.
Waar moet de organisatie aan voldoen
- a. Protocol is beschreven en bekend, waarin afspraken zijn opgenomen rondom het overlijden (afscheid nemen e.d.), de zorg na het overlijden, beschermingsmiddelen, vervoer en opbaren en contact met nabestaanden.
- b. Afspraken met externen zijn helder en gecommuniceerd.
- c. Nazorg voor familie en personeel is geregeld.
Richtlijnen
Aan de slag
- Lees de Vragen en antwoorden postmortale zorgverlening van het RIVM.
- Lees de vragen en antwoorden op de website van ActiZ rondom bezoek aan mensen die stervende zijn in het verpleeghuis.
- Lees ook de informatie over Afscheid in de stervensfase en na overlijden van Verenso.
- Kijk voor meer informatie over nazorg op de website van VGVZ.
- In deze tijden van corona is het ook belangrijk aandacht te houden voor palliatieve zorg, hoe lastig dit soms ook is met de druk die er op de medewerkers ligt. Lees: Palliatieve zorg en corona
Inspiratie
- Als geestelijk verzorger ondersteunt Marielle Vlasblom (werkzaam bij TMZ in Almelo) de bewoners, mantelzorgers en collega’s. Lees het interview: Geestelijk verzorger in corona-tijd: ‘samen komen we hier doorheen’
13. Continuïteit van de organisatie
Er is inzicht in de bedrijfsmatige risico’s en financiële consequenties en het opnamebeleid van bewoners na corona is helder.
Er is inzicht in de bedrijfsmatige risico’s en financiële consequenties en het opnamebeleid van bewoners na corona is helder.
De gevolgen van een corona-uitbraak op een locatie zijn groot en hebben ook bedrijfsmatige consequenties. Hier zijn compensatieregelingen voor beschikbaar. Opnamebeleid moet volgens de richtlijn worden opgestart. Eventuele aanpassingen aan het pand moeten worden opgepakt.
Waar moet de organisatie aan voldoen
- a. De financiële consequenties zijn in beeld en besproken met financiers.
- b. Het beleid rond opnieuw opnemen bewoners na corona is helder.
- c. Er vindt toezicht, verantwoording en reflectie plaats over het beleid en de genomen maatregelen.
Aan de slag
- Zorgaanbieders kunnen een vergoeding krijgen voor de extra kosten die zij maken en de inkomsten die zij mislopen als gevolg van de corona-crisis. Lees: NZa verlengt Wlz-compensatieregelingen corona voor 2022
- Ook in tijden van COVID-19 worden patiënten opgenomen. Daarbij is het van belang dat de kans op ongecontroleerde introductie van COVID-19 op een afdeling door opname van een patiënt zo klein mogelijk is. Lees: Advies bij opname nieuwe bewoners in het verpleeghuis
Inspiratie
- Hoe gaat de uitvoering van de continuïteitsregeling in zijn werk? ‘We hebben van aanbieders terug gekregen hoe fijn ze het vinden dat ze zich in tijden van crisis geen zorgen hoeven te maken over geld,’ zegt Caro Verlaan, senior manager langdurige zorg bij CZ. Ook Dirk Wolbers, manager care bij DSW zegt: ‘Ik heb nog een enkele aanbieder gehoord bij wie het niet goed gaat.’ Lees: Continuïteitsregeling zorgkantoren: vangnet voor verpleeghuizen
14. Dagbesteding en vrijwilligers
Dagbestedingsactiviteiten en -begeleiding en de inzet van vrijwilligers verlopen conform de geldende richtlijnen.
Dagbestedingsactiviteiten en -begeleiding en de inzet van vrijwilligers verlopen conform de geldende richtlijnen.
Door de coronamaatregelen is bezoek door vrijwilligers (die geen structurele functie vervullen) niet mogelijk. Activiteiten in het kader van dagbesteding kunnen worden opgepakt binnen de geldende richtlijnen. Dit vraagt om flexibiliteit en inzet van de medewerkers.
Waar moet de organisatie aan voldoen
- a. Bekend is welke activiteiten conform de richtlijnen wel of niet door kunnen gaan en op welke wijze.
- b. Activiteiten die binnen in groepen plaatsvinden verlopen conform de richtlijnen.
- c. Activiteiten buiten vinden plaats conform de richtlijnen.
- d. Vrijwilligersbeleid is duidelijk en conform de richtlijnen.
Aan de slag
- In de Handreiking bezoekbeleid verpleeghuizen staat ook beschreven welke activiteiten buiten ondernomen kunnen worden en wanneer en op welke wijze vrijwilligers weer kunnen worden toegelaten in het verpleeghuis.
-
Biedt jouw verpleeghuis ook dagbesteding aan voor ouderen buiten het verpleeghuis? Bekijk dan deze publicatie van Vilans: Digitale dagbesteding.
- Bekijk het dossier coronavirus en dagbesteding op de website van Movisie.
Inspiratie
- Lees hoe verschillende organisaties met de versoepelingen omgaan:
- Bij Archipel zorgden de coronamaatregelen ervoor dat de medewerkers van dagbesteding naar de afdelingen gingen, om die te ondersteunen en kreeg dagbesteding een nieuwe vorm. Dit pakte positief uit op verschillende manieren. Lees: Dagbesteding bij Archipel krijgt dankzij corona nieuwe vorm.
- Naast veel leed en verdriet, bracht corona Klein Gulpen (Envida) ook een geheel nieuwe werkwijze. Die zorgde onder andere voor meer rust en minder onbegrepen gedrag bij bewoners en een lagere werkdruk voor medewerkers. Lees: Nieuwe werkwijze corona brengt rust voor bewoners en minder werkdruk medewerkers
- Veel van de reguliere dagbesteding kan niet doorgaan vanwege de maatregelen tegen het coronavirus. Maar gelukkig zijn er alternatieve manieren om te zorgen dat ook tijdens de coronacrisis de dagen in het verpleeghuis kunnen worden opgevrolijkt met zang, theater, muziek, virtuele uitjes of een mooi (luister-)boek. Lees: Zinvolle dagbesteding in het verpleeghuis tijdens coronacrisis.
- Bekijk het overzicht met mooie, eenvoudig uitvoerbare en leuke initiatieven en activiteiten, die praktisch in elk verpleeghuis in te zetten zijn in het kader van dagbesteding om de dagen wat vrolijker in te vullen. Lees: Mooie initiatieven verzachten enigszins de coronacrisis.
15. Vaccineren
Het is van belang dat verpleeghuizen het vaccinatiebeleid baseren op de landelijke richtlijnen.
Het vaccineren gebeurt conform de geldende richtlijnen.
Voor een zorgvuldig en efficiënt verloop van het vaccineren is het van belang dat verpleeghuizen het vaccinatiebeleid baseren op de landelijke richtlijnen en het specifiek voor hun eigen locaties goed geregeld hebben.
Waar moet de organisatie aan voldoen?
1. De logistiek rond het vaccineren is goed geregeld
- Het landelijke vaccinatiebeleid is bekend.
- Het eigen locatiebeleid, volgend op landelijk beleid, is helder: wie, wanneer, hoe en waar gevaccineerd wordt.
- Bewaren vaccins is volgens richtlijnen geregeld.
- Volgorde van vaccineren is duidelijk.
- Registratie van vaccinaties is geregeld.
- Communicatie hulpmiddelen zijn bekend en verspreid.
- Wettelijke kaders zijn bekend.
2. Het vaccineren gebeurt conform geldende richtlijnen en standaarden
- Toestemming is geregeld en vastgelegd.
- Triage vooraf is geregeld.
- Protocollen voor zelf vaccineren bewoners zijn bekend en beschikbaar.
- Nazorg is geregeld/observatie bijwerkingen.
3. Het goede gesprek over het vaccineren is intern mogelijk en geregeld
- Afwegingen zijn helder: hoe voer je het gesprek op de goede manier?
- Vragen van bewoners, familie en vrijwiligers worden gehoord en besproken.
- Vragen van personeel worden gehoord en besproken.
- Begeleiding is geregeld.
- Er is aandacht voor de gevolgen van niet vaccineren.
- Er is aandacht voor dilemma’s en ethische vraagstukken.
Richtlijnen
Aan de slag
- Lees alle informatie over de boostervaccinatie voor zorgmedewerkers op de website van het RIVM
- Lees alle vragen en antwoorden over vaccinatie tegen het coronavirus op de website van de Rijksoverheid.
- Bekijk de videoserie ‘Experts aan het woord over coronavaccinatie’
Inspiratie
- Hoe regelen organisaties het zetten van de boostervaccinaties? Lees de praktijkverhalen:
- ZorgSpectrum vaccineert eigen medewerkers zelf
- Directeur GGD Thérèse Claassen: ‘Corona leidde tot een andere GGD’
- Boosterprik: AxionContinu zette de sokken erin
- Slimme zet bij Carintreggeland versnelt Boosterproces
- Klaar voor boostervaccin: ‘We moeten het echt met zijn állen doen!’ (RIVM, Mijzo)
- Zorggroep Apeldoorn: snel schakelen bij boostercampagne
- Bekijk en download het vaccinatieprotocol van Carintreggeland: mooie leidraad voor elke organisatie.
- Lees meer over de vaccinatiestrategie van Alrijne Zorggroep.
- Woonzorgboerderij Moriahoeve vertelt over het houden van moreel beraad over de ethische dilemma’s van het vaccineren.
- Lees ‘Het vaccineren van bewoners is begonnen’ met tips van Opella voor de start van het vaccineren.
Kenniscoalitie Leren van elkaar
De wegwijzer is tot stand gekomen binnen de kenniscoalitie Leren van elkaar, onder regie van het Vilans-programma Waardigheid en trots op locatie, met input vanuit de volgende partijen:
- Academische werkplaatsen ouderenzorg, verbonden in SANO
- ActiZ
- GGD Nederland
- Regionale zorgnetwerken ABR
De wegwijzer en de audit zijn tot stand gekomen onder leiding van Jennie Mast, kennismanager bij Waardigheid en trots op locatie en Margriet Boerma, coach bij Waardigheid en trots op locatie. Opmerkingen of aanvullingen kunt u mailen naar Jennie Mast.
Sleutelfiguren uit de betrokken organisaties vertellen over de aanpak, de impact en de geleerde lessen van corona.
- Theo van Uum (VWS): ‘Er ging een andere wereld voor ons open’
- Wilco Achterberg (UNC-ZH): ‘Dit is waarvoor we het doen’
- Margreet de Graaf (GGD): ‘Na de sprintfase komt de marathonfase’
- Conny Helder (ActiZ): ‘Geleerde lessen gaan ons helpen bij het samenwerken als sector’
- Cees Hertogh (UNO-VUmc): ‘Nog nooit zoiets meegemaakt’
- Mirella Minkman (Vilans): ‘Corona vergrootte de vraag naar blended kennis’
- De rol van ABR-netwerken voor verpleeghuiszorg
Rijksoverheid
Kijk voor alle actuele informatie over het coronavirus op: MijnVraagOverCorona.nl. Hier geeft de Rijksoverheid antwoord op veelgestelde vragen over het coronavirus.