NVTZ: zorgzame gemeenschappen onontbeerlijk voor houdbare samenleving in 2040

Gepubliceerd op: 11-07-2023

De Nederlandse Vereniging van Toezichthouders in Zorg en Welzijn (NVTZ) beschrijft in de whitepaper ‘Een houdbare samenleving in 2040’ het belang van zorgzame gemeenschappen in de samenleving van de toekomst. ‘De coronacrisis liet zien dat zorg niet oneindig is. De transitie van een medisch naar een welzijnsmodel vraagt om een fundamenteel andere kijk op ouder worden, op wonen, op zorg, op technologie, en vooral op samenwerking. Binnen het stelsel, binnen zorginstellingen, maar óók bij zorgmedewerkers, zal meer (experimenteer-)ruimte moeten komen voor ‘hulp van buiten. Onder andere van zorgzame gemeenschappen.’ Nederland Zorgt voor Elkaar (NLZVE), een landelijk netwerk van bewonerscollectieven, werkte mee aan de whitepaper.

We worden met zijn allen gemiddeld steeds ouder. Heel erg mooi natuurlijk, maar dat betekent ook dat het aantal ouderen in de komende 20 jaar zal verdubbelen. Tel daarbij op dat we ook nog steeds ongezonder gaan leven en het is duidelijk dat de vraag naar zorg in deze periode alleen maar zal toenemen. Dat stelt ons niet alleen voor de vraag ‘hoe gaan we dat betalen?’. Misschien nog wel belangrijker: wie gaat dat doen en hoe? Die vraag beantwoordt de NVTZ in de whitepaper (pdf) met: wij allemaal en in zorgzame gemeenschappen.

Wat is die zorgzame gemeenschap?

In het Twents hebben ze er een mooi woord voor: Noaberschap. Je kijkt naar elkaar om in een gemeenschap en je staat voor elkaar klaar als er eens wat is. Waar deze vorm van zorg ooit noodzakelijk was op het platteland, zie je tegenwoordig in steeds meer gebieden een moderne vorm hiervan terugkeren in de zorgzame gemeenschap. De Monitor Zorgzame Gemeenschappen telde er in 2020 al zo’n 1500. Maar in werkelijkheid zullen het er veel meer zijn.

Bekende voorbeelden zijn Austerlitz Zorgt, DOS Hollandscheveld en Community Care Dongen. Die gemeenschappen zijn vaak burgerinitiatieven met activiteiten op het gebied van welzijn, zorg en (gemeenschappelijk) wonen. De initiatieven zijn heel divers, maar hebben vaak de volgende kenmerken:

  • Onderlinge hulp en steun organiseren vanuit de gemeenschap. Vaak op basis van vrijwilligheid en met ondersteuning van professionals waar nodig.
  • Streven naar een inclusieve gemeenschap die zich richt op actieve bewoners én op mensen die ondersteuning nodig hebben.
  • De zelforganisatie van actieve burgers staat centraal met nadruk op eigen regie en een eigen programma.

Kennisdossier informele zorg

De toenemende zorgvraag en de krapte op de arbeidsmarkt betekent ook dat zorgverleners op een gelijkwaardige manier moeten gaan samenwerken met de informele zorgverleners: het team van de toekomst. Deze niet-beroepskrachten zijn mantelzorgers, het sociale netwerk van familie en vrienden en vrijwilligers. Maar dus ook mensen die actief zijn in een zorgzame gemeenschap.

Zij hebben unieke (andersoortige) kennis en ervaring en bieden zorg, ondersteuning, tijd en aandacht aan de bewoners. Van beroepskrachten vraagt samenwerken met niet-beroepskrachten een andere rol. In het kennisdossier informele zorg bundelen we tools en praktijkvoorbeelden rondom het gelijkwaardig samenwerken tussen beroepskrachten en informele zorgverleners.

Wat zijn de voorwaarden voor een zorgzame gemeenschap?

Zorgzame gemeenschappen zijn dus al volop aanwezig in Nederland. Maar voor een houdbare samenleving in 2040 zijn er nog veel meer nodig. Er zijn schattingen dat in 2030 in 80% van de Nederlandse wijken een vorm van duurzame gemeenschap zal bestaan. Om die groei mogelijk te maken, moeten deze wijken aan een aantal randvoorwaarden voldoen.

  • Goede sociale infrastructuur in de wijk (sociale cohesie)
  • Institutionele partners (welzijnsorganisaties, zorginstellingen, woningbouwcorporaties en gemeenten) werken mee
  • Er zijn passende governancestructruren: van ego-systeem naar eco-systeem
  • De beweging krijgt de kans volwassen te worden
  • Rond de zorgzame gemeenschappen bestaat goede regionale en landelijke infrastructuur
  • Overheveling van geld en regie

Verder naar zorgzame gemeenschappen in 2040

De whitepaper is een levend document dat in de loop van de tijd zal worden aangevuld met nieuwe inzichten en ideeën. Daarbij telt ook jouw mening mee. NVTZ en NLZVE roepen de lezers op om opmerkingen en aanvullingen met hen te delen. Dat kan door te mailen naar: whitepaper@nlzve.nl

Aandacht voor zorgzame buurten op congres 2023

Ook tijdens het Congres Waardigheid en trots voor de toekomst was er aandacht voor de zorgzame buurten. Zo sprak Roeli Mossel, bestuurder bij de Noord Nederlandse Coöperatie van Zorginstanties (NNCZ) in haar sessie Burgerkracht in verbinding met professionele inzet over het belang van contacten maken tussen de gemeenschappen en de zorginstanties.

Meer weten

Bron

NVTZ & NLZVE

Deel deze pagina via:

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Wil jij in de toekomst als eerste op de hoogte blijven van praktijkvoorbeelden, nieuws, tools en bijeenkomsten over de verpleeghuiszorg? Meld je dan aan voor de nieuwsbrief!

Schrijf je in