Zorgvrijwilligers bij Cedrah vanzelfsprekend en gewaardeerd
Gepubliceerd op: 11-12-2025
Samenwerken met informele zorg begon voor met een enthousiaste vrijwilliger die weer aan het bed te willen staan. De inzet van de informele zorg is bij deze woonzorgorganisatie inmiddels heel vanzelfsprekend. ‘Vrijwilligers voelen zich echt onderdeel van het team.’ Tijdens het webinar ‘Kaders van informele zorg: samenwerken met naasten en vrijwilligers – wat kan en mag?’ vertelden Cedrah-medewerkers er meer over.
Samenwerken met de informele zorg begon twee jaar geleden bij Cedrah in het klein: met de wens van één vrijwilliger om zorgtaken uit te voeren. Deze vrijwilliger had ooit in de thuiszorg gewerkt en wilde graag als vrijwilliger weer aan bed staan. ‘Toen zij zich zo stellig uitsprak, moest ik wel even slikken’, vertelde Adriana de Leeuw van Cedrah tijdens het webinar. ‘We hadden er al wel over nagedacht,’ zei de coördinator informele zorg. ’Maar waren nog lang niet zover om vrijwilligers in te zetten in de zorg.’
Daarom ging de vrijwilliger eerst als huiskamerbegeleider aan de slag. Maar na een paar maanden gaf zij opnieuw aan toch echt zorgtaken te willen doen. Als dat niet mogelijk was, overwoog ze te stoppen. Adriana: ‘Dat was voor ons de aanleiding om de mogelijkheden te verkennen, want we wilden haar niet kwijt. Natuurlijk hadden we bedenkingen. Hoe zullen de zorgmedewerkers reageren? Mogen vrijwilligers juridisch gezien zorgtaken uitvoeren?’
’Tegelijk zagen we ook kansen om de werkdruk op de afdelingen te verlagen en om onze vrijwilligers perspectief te bieden. Misschien kon vrijwilligerswerk voor hen zelfs wel een mooi opstapje zijn om bij ons een zorgopleiding te volgen.’
Mijn eerdere vrijwilligerswerk op de huiskamer gaf mij minder voldoening. Dat heb ik nu veel meer. Als ik de bewoners zie genieten, weet ik: hier doe ik het voor.
Joke, de eerste ’zorgvrijwilliger’ bij Cedrah
Direct enthousiast
Het idee om met vrijwilligers in de zorg samen te werken, werd intern uitvoerig besproken en gedeeld met de afdeling waar de werkdruk het hoogst was. Adriana: ‘Tot mijn verrassing waren de medewerkers direct enthousiast. Zij kenden de vrijwilliger en zagen het wel zitten met haar.’
’Er kwamen wel veel vragen, vooral over veiligheid en aansprakelijkheid. We hebben uitgelegd dat er geen wettelijke obstakels zijn voor het inzetten van vrijwilligers in de zorg. Verder lichtten we de voorwaarden toe en vertelden we hoe wij als organisatie via scholing vrijwilligers bekwaam wilden maken. Het was zo fijn dat het team ook de behoefte voelde om met vrijwilligers samen te werken. Daarna kon ons beleid voor informele zorg worden aangepast: voortaan mochten ook vrijwilligers zorgtaken uitvoeren.’
Samenwerken met vrijwilligers: geen wettelijke belemmeringen
Er zijn geen wettelijke belemmeringen voor mantelzorgers en vrijwilligers om zorgtaken uit te voeren. Dat is de belangrijkste boodschap van het webinar over samenwerken met de informele zorg. Ook niet bij risicovolle en voorbehouden handelingen. Vrijwilligers hebben wel een andere juridische positie dan mantelzorgers. Want de vrijwilliger heeft een vrijwilligersovereenkomst met de zorgorganisatie.
Hierdoor is de zorgorganisatie verantwoordelijk voor het handelen van de vrijwilligers bij het uitvoeren van zorgtaken. Voorwaarden zijn verder wel dat de cliënt hiermee instemt, dat de handeling zorgvuldig wordt uitgevoerd en dat de vrijwilliger zich bekwaam voelt. De zorgaanbieder moet ervoor zorgen dat de vrijwilliger de zorgtaken goed kan uitvoeren en hiervoor bijvoorbeeld hulpmiddelen aanbieden.
Uitvoering taken controleren
De zorgorganisatie moet ook controleren of de taak goed wordt uitgevoerd. Bovendien moet de zorgorganisatie op de hoogte zijn van de kennis en de bekwaamheid van de vrijwilliger. Als de vrijwilliger een handeling niet goed uitvoert, moet de zorgorganisatie passend ingrijpen. Dat wil zeggen: met de vrijwilliger en de cliënt bespreken wat er gebeurt en daarnaast hulp of uitleg aanbieden. De zorgorganisatie moet dus faciliteren dat de handeling wél goed wordt uitgevoerd.
Het is ook belangrijk dat de afspraken over de samenwerking en de evaluatie ervan moet worden vastgelegd in het zorgdossier. Daarnaast moet de zorgorganisatie oog houden voor de grenzen van de vrijwilligers en hierover het gesprek blijven voeren. Dus: wat kunnen vrijwilligers aan en welke taken kunnen zij wel of niet op zich nemen?
Het webinar was een module van de Leergang Informele zorg van Waardigheid en trots voor de toekomst.
Hulp van zorgbuddy
Bij Cedrah zijn inmiddels vier vrijwilligers actief die zorgtaken uitvoeren. Om bekwaam te worden in hun rol, volgen zij extern vaardigheidstrainingen gericht op wassen en aankleden, tillen en verplaatsen, mondzorg en het aan- en uittrekken van steunkousen. Adriana: ‘Alle vrijwilligers zijn begonnen met ADL-taken, maar kunnen naar wens nieuwe handelingen aanleren. We kijken steeds naar wat de bewoners, collega's en vrijwilligers nodig hebben. De een vindt het prettig om zelfstandig te werken en een vaardigheidstraining te volgen. De ander assisteert liever een zorgmedewerker. Het mag allebei.’
Vrijwilligers kunnen niet alleen (externe) trainingen volgen. Ze krijgen ook ondersteuning van een zorgbuddy. Deze verzorgende of verpleegkundige is verantwoordelijk voor begeleiding en scholing op de werkvloer. ‘Door nauw samen te werken weten zorgbuddy en vrijwilliger precies wat zij aan elkaar hebben’, aldus Adriana. ‘Een zorgbuddy let scherp op welke handelingen de vrijwilliger kan en mag doen. Omgekeerd vindt de vrijwilliger het fijn dat er iemand is om op terug te vallen.’
Het is zo mooi om mensen te helpen die al een leven achter de rug hebben. Ieder mens is verschillend. Als je dat voor ogen houdt, kun je het een bewoner echt naar de zin maken.
Lysanne, vrijwilliger in een woonzorgcentrum van Cedrah
Helemaal thuis
De samenwerking met zorgvrijwilligers is bij Cedrah inmiddels heel vanzelfsprekend. Adriana: ‘Voor zorgmedewerkers was het in het begin best spannend. Zij voelden zich er verantwoordelijk voor dat alles goed verliep. Tegelijk is er heel veel waardering voor de inzet van de vrijwilligers. Omdat zij niet op de vaste planning staan, hebben we meer handen aan het bed. Dat is fijn voor de teams, want zo is er tijd om iets extra’s te doen. Bijvoorbeeld bewoners uitgebreid helpen met douchen. En de bewoners genieten natuurlijk van alle aandacht.’
Omgekeerd ervaren de zorgvrijwilligers de samenwerking met de zorgmedewerkers als zeer waardevol. Adriana: ‘De vrijwilligers voelen zich echt onderdeel van het team. Dat is hartstikke belangrijk, want om hen te behouden willen we graag dat zij zich helemaal thuis voelen bij ons. De ervaring leert dat het essentieel is dat vrijwilligers werk doen dat bij hen past en voldoening geeft. Als dat het geval is, komen ze met plezier en houden ze het veel langer vol. Daarom kijken we steeds hoe we de wensen van de teams en van de vrijwilligers bij elkaar kunnen brengen.’
Lees meer
- Lees ook het artikel over de presentatie die zorgorganisatie WZH gaf tijdens het webinar.
- Bekijk het filmpje waarin vrijwilligers vertellen over hun werk op een woonzorgcentrum van Cedrah.