Hollandscheveld: burgerkracht benutten om zorg duurzaam in te richten

DOS Hollandscheveld is één van de drie experimenten die plaatsvinden onder de noemer domeinoverstijgende samenwerking. Roeli Mossel, medebestuurder van NNCZ, ziet mooie dingen gebeuren en gelooft in de kracht van burgers. ‘Zonder burgers kun je de zorg niet duurzaam inrichten’.

3 experimenten Domeinoverstijgende samenwerking

Domeinoverstijgende samenwerking, onder die noemer gingen drie experimenten start. Met als uitgangspunt: goede zorg voor kwetsbare ouderen. Zodat zij in hun eigen vertrouwde omgeving kunnen blijven wonen. Het resultaat mag er zijn, zo blijkt uit evaluatieonderzoek. Kwetsbare ouderen kunnen beter hun eigen leven leiden door samenwerking over de domeingrenzen van het zorgstelsel. En, beslist niet onbelangrijk: met domeinoverstijgend werken worden veel kosten bespaard. Meer horen over domeinoverstijgend samenwerken? Bekijk de video’s van de bijeenkomst ‘Zicht op domeinoverstijgend samenwerken’ op 12 mei 2021.

Sinds 2019 werkt een groot aantal partijen in DOS Hollandscheveld (Drenthe) samen in de (in)formele zorg en ondersteuning voor kwetsbare, thuiswonende mensen vanaf 18 jaar. Het gaat om zorgorganisatie NNCZ, de Dorpscoöperatie Hollandscheveld Verbindt, de gemeente Hoogeveen, Zilveren Kruis (zorgkantoor en zorgverzekeraar) en zorgaanbieders Icare, Buurtzorg en Beter Thuis Wonen.

DOS Hollandscheveld, wat houdt dat in?

‘We hebben hier één loket voor Wmo, Wlz en Zvw. Daar zitten maotwarkers die in het gebouw en telefonisch spreekuren houden. Samen met hulpvragers zoeken zij naar passende oplossingen, bij voorkeur met de inzet van vrijwilligers uit het dorp. We werken dus met zo min mogelijk professionals. De maotwarkers zijn wel hbo-verpleegkundigen en de dorpsregisseur die verantwoordelijk is voor het gemeentelijke gedeelte, is hoofd welzijn. Zorgprofessionals kunnen hulpvragers verwijzen, maar gelukkig weten steeds meer burgers het loket zelf te vinden. Daarbij gaan wij er van uit dat iemand met een hulpvraag ook iets voor een ander kan betekenen. We zetten in op die wederkerigheid.’

Waarom is dat nodig?

‘Wij hebben destijds samen met de dorpscoöperatie de aanvraag voor de pilot ingediend. Zonder de verbinding met burgerkrachtinitiatieven kun je de zorg en ondersteuning in de toekomst niet duurzaam inrichten. We werken niet alleen samen om opname van kwetsbare ouderen te voorkomen, maar willen ook inzicht in hoe we voor elkaar kunnen zorgen. Dat is een veel groter traject. Zo zijn er professionals die nog niet geloven in burgerkracht, terwijl burgers meer kunnen dan je denkt. Ik spreek ook liever over een transformatie dan over een pilot. Wij willen volledige regelruimte om te onderzoeken hoe burgers en professionals anders kunnen samenwerken. Zorgprofessionals vinden het soms best lastig om de oude werkwijze los te laten. Het voordeel is dat moatwarkers andere medewerkers kunnen meenemen in het nieuwe gedachtengoed.’

Wat zijn de resultaten van DOS Hollandscheveld?

‘Ik vind dat het langzaam gaat en heb vaak gedacht: ik stop ermee. Maar ik ga door, omdat ik die drive heb om een nieuw vangnet te creëren. Als dat er niet komt, zullen kwetsbare mensen tussen de wal en het schip raken. Daarom zou ik graag tegen andere bestuurders zeggen: een traject als dit vergt veel tijd. Maar houd vast aan die stip op de horizon en besef dat burgers meer kunnen dan je denkt. Inmiddels gebeuren er overigens hele mooie dingen in Hollandscheveld; de wederkerigheid neemt toe. Daarnaast besparen we regelmatig kosten door te zoeken naar andere oplossingen, met de inzet van vrijwilligers. Hulpvragers vinden het eigenlijk vanzelfsprekend dat het nu zo gaat.’

Twee bestuursleden van de dorpscoöperatie aan het woord

Jan de Vries en Wim Kleine zijn beiden bestuurslid van de dorpscoöperatie Hollandscheveld Verbindt, die zij zelf in 2014 mee oprichtten. Met als doel: de zorg voor thuiswonenden met elkaar verbinden en inwoners meer met elkaar verbinden.

Wim Kleine: ‘Vrijwilligers zijn heel belangrijk voor DOS. In 2014 hadden wij er al 120 en in 2015 konden wij een dorpsregisseur aanstellen: die verbindt de informele zorg met een deel van de formele zorg. Dat zou je het begin van DOS kunnen noemen. Het mooie van DOS vinden wij het streven naar integrale zorgverlening: dat is precies waar wij ons sinds 2014 voor inzetten.’

Jan de Vries: ‘Wij hebben vooral een begeleidende rol in het experiment. Met name in het begin was dat soms uitdagend, omdat niet iedereen liet blijken ons enthousiasme van harte te delen. Het proces verliep daardoor wel eens wat stroperig. Voor ons als burgers ligt DOS voor de hand, maar sommige van onze professionele overlegpartners vonden het vaak wat ingewikkelder. Als we met één zorgaanbieder aan tafel hadden gezeten, in plaats van vier, hadden we sneller grote stappen kunnen maken.’

Wim Kleine: ‘Onze ervaring is dat vrijwilligers graag meewerken. Verder zien we dat inwoners zich meer bewust worden van het belang van samenwerking tussen inwoners, zorgprofessionals en vrijwilligers. Het vertrouwen van mensen in de inzet van vrijwilligers groeit. Ze zien dat die op onderdelen dezelfde goede zorg kunnen leveren als de zorgprofessionals, die dit voorheen deden. Uit een peiling is gebleken dat zij zeer tevreden zijn over de zorgverlening.’

‘Het vertrouwen van mensen in de inzet van vrijwilligers groeit’

Jan de Vries: ‘Een mooi voorbeeld is de ondersteuning die de maotwarker voor een thuiswonend echtpaar van in de 80 regelde. Meneer had hulp nodig bij het wassen en aankleden, maar voor zijn vrouw werd dat in combinatie met het huishouden te zwaar. Ze durfde hem ook niet meer goed even alleen te laten. In overleg met het echtpaar heeft de maotwarker toen een huishoudelijke hulp geregeld, vooral voor zwaar huishoudelijk werk. Zo houdt zij voldoende energie over om haar man te helpen bij het wassen en aankleden. En als mevrouw eens weg wil, komt er een vrijwilliger. De maotwarker blijft het aanspreekpunt voor het echtpaar en houdt in de gaten of mevrouw niet overbelast raakt.’

Dit was het tweede interview in een drieluik over de experimenten domeinoverstijgend samenwerken. Lees ook deel 1: Community Care Dongen: anders werken en echt naar cliënt én netwerk kijken en deel 3: Domeinoverstijgend samenwerken Ede: klant meehelpen om regie te voeren.