BrabantZorg: Partners in zorg en een Familiecoach
Familie en naasten zijn voor bewoners een grote steun. Zij spelen een steeds grotere rol in de zorg en ondersteuning. Goede communicatie tussen zorgprofessionals en familie is het sleutelwoord voor een goed samenspel en om de zorg zo goed mogelijk in te richten.
De publicatie Communiceren met familie is een inspiratiedocument met voorbeelden en tools, die zorgprofessionals helpen beter te communiceren met familie in alle fasen van de verpleeghuiszorg waarin de bewoner zich begeeft. We onderscheiden in deze publicatie vier fasen: Fase 1 Thuis wonen, Fase 2 Verhuizen, Fase 3 Wonen in het verpleeghuis, Fase 4 Laatste levensfase. De goede voorbeelden uit de vier fasen verschijnen op de website van Waardigheid en trots.
Fase 3: Wonen in het verpleeghuis – BrabantZorg
Een essentieel onderdeel van het project Samen Sterk van BrabantZorg is de inzet van de familiecoach: een vrijwilliger die korte tijd na de opname in een verpleeghuis in gesprek gaat met de familie. Lees hieronder meer over de familiecoach bij BrabantZorg.
Aanleiding
De visie van BrabantZorg ontwikkelt zich van een medisch model naar een woon/leef-model. Deze ontwikkeling houdt in dat de focus komt te liggen op de regie van de bewoner zelf: uitgaan van wat hij nog kan in plaats van wat niet. De aanleiding voor het project Samen Sterk is het besef dat dit alleen gerealiseerd kan worden als bewoners, naasten, professionals en vrijwilligers intensief samenwerken als partners. Het project Samen Sterk is geboren.
Doel
Het streven is het versterken van familiebanden om in samenwerking met álle betrokken tot een partnerschap te komen. Zo wil BrabantZorg voor hun bewoners behoud en groeimogelijkheden in het dagelijks leven creëren en hun kwaliteit van leven verbeteren.
Aanpak
Uniek aan dit project is dat het wordt geïnitieerd en geleid door de onafhankelijke Familie Cliënten Raad (FCR). De projectleider valt ook onder de FCR en onderhoudt nauwe banden met familie/verwanten, zorgprofessionals, behandelaars, vrijwilligers en het management. Hij of zij stimuleert de open dialoog tussen alle betrokkenen om een optimaal welzijn voor de bewoner te bewerkstelligen.
Een essentieel element van Samen Sterk is de inzet van de familiecoach: een onafhankelijke vrijwilliger die praat met de familie kort na de opname. Ook deze familiecoach valt rechtstreeks onder de FCR. Hij vraagt hoe het gaat, vraagt hoe de familieleden naar de organisatie kijken en welke bijdrage zij aan de zorg willen leveren. De coach legt uit hoe de zorg werkt, welke rol de familie daarbij kan vervullen en wat de taken en verantwoordelijkheden van het management en de professionals zijn.
Ten slotte traint de coach de familie in ‘partnerschap’. Hij leert de familie vragen te stellen, verwachtingen te uiten en zich op een gelijkwaardige manier op te stellen. Zo krijgt de familie meer inspraak en invloed. De familie kan altijd een beroep doen op de coach. De coach onderhoudt ook nauwe banden met de professionals en het management. De coach wordt geschoold in gespreksvaardigheden.
Bij dit project hoort een vragenlijst met onderwerpen als eigen regie, wederkerigheid in zorg en relaties en thuisgevoel. De lijst wordt ingevuld door familie en mantelzorgers. Met die lijst heeft BrabantZorg een nulmeting gedaan waaruit bleek dat de nadruk nog te vaak lag op wat iemand niet meer kan in plaats andersom. Ook bleek dat familie soms wat meer betrokken wilde zijn bij de familie van andere bewoners.
Daarnaast zijn gesprekken gevoerd en vragenlijsten ontwikkeld voor de andere partners, de zorgprofessionals, behandelaren en vrijwilligers. De onderwerpen zijn hetzelfde als bij de familie en mantelzorgers. De uitkomsten worden gebruikt voor het doorvoeren van verbeteracties en inspraakmogelijkheden. Tijdens het project worden meerdere metingen en gesprekken gedaan om de effectiviteit van de interventies te meten. Voor een verdiepingsslag zijn ook aanvullende interviews gehouden.
“De verhuizing van thuis naar het verpleeghuis was een grote, onomkeerbare stap voor mijn moeder die in haar dagelijkse bestaan steeds meer afhankelijk wordt. Het verpleeghuis wordt haar nieuwe thuis. Of zij zich thuis voelt hangt er vooral van af zij, en wij als familie ook , zich gehoord en gezien voelt. Aan dat laatste heeft de familiecoach zeker bijgedragen.”
Effecten
Doordat de familiecoach een onafhankelijk buitenstaander is, voelen familieleden zich sneller gehoord. Zij voelen zich meer betrokken en medeverantwoordelijk voor de zorg en dit straalt direct af op de ervaren kwaliteit van leven van de bewoner. De familieleden hebben het gevoel dat er beter naar hen geluisterd wordt en dat er aandacht is voor de juiste zaken.
Ook medewerkers ervaren het project als bijzonder positief. Het contact met de familie is minder formeel en de lijnen zijn korter. Het contact met de hele familie verbetert, dus niet alleen met de eerste contactpersoon. Ook het multidisciplinair overleg (MDO) maakt een ontwikkeling door. Bewoner en familieleden zijn daarbij aanwezig en er wordt op een toegankelijke manier vergaderd. Daarnaast is er meer verbinding met de andere vrijwilligers en behandelaren. Zo wordt naar aanleiding van dit project door de behandelaren gekeken of zij een spreekuur kunnen houden. De vier partners (cliënt, familie/verwanten, professionals en vrijwilligers) worden zodoende écht partners.
Verbeterpunten worden in kaart gebracht en direct met het management besproken en – bij akkoord – zo snel mogelijk doorgevoerd. Het gaat dan bijvoorbeeld om de organisatie van het MDO, de inzet van de behandelaren en het beleid rond tweepersoonskamers. De FCR is bij alle verbeterpunten betrokken.
“De gesprekken van de familiecoaches hadden tot doel zoveel mogelijk te leren over de cliënt en zijn netwerk, en de eerste ervaringen die zijn opgedaan vanaf de inhuizing. Door die kennis te delen met de medewerkers, kunnen zij zo goed mogelijk op het leven en de wensen van de cliënten aansluiten en krijgen ze input over hoe ze zaken kunnen verbeteren. Het geeft ook de basis om de familie hier zo goed mogelijk bij te betrekken.”
Succesfactoren
Het slagen van een project als Samen Sterk valt of staat bij een gedreven (familie)cliëntenraad. De voorzitter hiervan is in dit geval de projectleider, wat het draagvlak voor het project vanuit de bewoners vergroot. Een absolute voorwaarde is het onderhouden van korte lijnen tussen (familie)cliëntenraad, medewerkers en management van de locatie. Is een deskundige vrijwillige projectleider niet beschikbaar, dan is het raadzaam om tijdelijk iemand van buiten in te schakelen onder de vlag van de (familie) cliëntenraad.
Tips
- Zorg voor een duidelijke verbinding met de (familie)cliëntenraad, het liefst door middel van een projectleider die een positie heeft in de raad.
- Betrek de teamleider intensief. Zijn of haar betrokkenheid en medewerking zijn essentieel voor het slagen van het project. De teamleider speelt een belangrijke, verbindende rol bij de eigen woongroep(en) en naar andere partners toe, zoals de behandelaren.
- Zorg voor snelle verbeteracties, vanaf het begin van het project. Dat geeft een positief gevoel en een aanzet voor gedragsverandering op de langere termijn. Hiervoor is het van belang dat het management vanaf het begin achter het project staat en bereid is direct verbeteracties door te voeren.
Risicofactoren en belemmeringen
- Let op de kwaliteitsverschillen tussen de locaties en tussen de verschillende cliëntenraden. Momenteel wordt één zelfbeoordelingsinstrument gemaakt voor een (familie)cliëntenraad én één voor het management. Belangrijk is om vast te stellen of het project wel of niet kan worden gestart en wat daarvoor nodig is.
- Ga met functies die raken aan het werk van de familiecoach in gesprek (maatschappelijk werk, geestelijk verzorger) over afstemming en verschil tussen de vakgebieden.
- Hoe reflecteert men op de juiste manier met medewerkers over de resultaten van de vragenlijstmetingen? De resultaten kunnen soms confronterend zijn.
- Uitval van sleutelfiguren (bijvoorbeeld een familiecoach) tijdens het project.
- Behandelaren die niet meewillen in de nieuwe visie (benader- en werkwijze).
Meer weten
Deel deze pagina via:
