Scan Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg waardevol voor verbeteren kwaliteit

Gepubliceerd op: 20-06-2023

Verpleeghuislocaties die hebben deelgenomen aan het programma Waardigheid en trots op locatie zijn over het algemeen positief over het gebruik en de opbrengsten van de scan Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg (KKV). Ze vinden het de tijdsinvestering die het kost zeker waard. Dit blijkt uit onderzoek. De scan KKV draagt bij aan bewustzijn rondom kwaliteit en verbeterpunten, doordat hij uitgaat van verschillende perspectieven en deze vervolgens spiegelt aan het kwaliteitskader en de beschikbare feitelijke (beleids)informatie van een locatie.

Vilans en het ministerie van VWS hebben onderzoekers gevraagd om inzicht te geven in hoe deelnemende verpleeghuislocaties de scan Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg (scan-KKV) de afgelopen jaren hebben gebruikt en wat dit de locaties heeft opgeleverd. Daarnaast hebben de onderzoekers nagegaan wat tijdens het scanproces goed en wat minder goed ging.

Download het rapport van het evaluatieonderzoek Scan Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg (zie downloads)

Verbeteren kwaliteit begint bij bewustwording en urgentiebesef

De eerste stap bij het verbeteren van kwaliteit betreft bewustwording en urgentiebesef. De scan KKV draagt hieraan bij doordat hij uitgaat van verschillende perspectieven en deze vervolgens spiegelt aan het kwaliteitskader en de beschikbare feitelijke (beleids) informatie van een locatie. De elementen van de scan kunnen handvatten bieden voor het verbeteren van de kwaliteit in de verpleeghuissector (en mogelijk ook in andere sectoren). Het gaat hierbij om:

het breed ophalen van meningen,
het vormen van een integraal beeld van de kwaliteit (dus inhoud en randvoorwaarden),
het met elkaar vergelijken van perspectieven, en
het uitvoeren van een gedegen analyse door externen, om
vervolgens met (vertegenwoordigers van) de diverse betrokkenen gezamenlijk in gesprek te gaan.

Samengevat werkt de scan KKV als een ‘vliegwiel’ dat het werken aan kwaliteit op een locatie in gang zet op basis van openheid, dialoog, bewustwording en consensus over vervolgstappen. Het werken aan kwaliteit is echter niet afgelopen op het moment dat de scan is afgerond. Daarom is het van belang om de scan periodiek te herhalen om de focus op kwaliteit te behouden en zo nodig nieuwe prioriteiten te stellen.

Wat is de scan Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg?

De scan Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg bestaat uit drie onderdelen:

met een vragenlijst ervaringen ophalen rondom de acht thema’s van het kwaliteitskader
analyse van informatie over de lokale context door externe scanners
met deze bevindingen het gesprek aangaan met de organisatie en een gezamenlijk perspectief creëren (kwaliteitsgesprek)

Juist de combinatie van deze onderdelen maakt de scan tot een waardevol instrument. Verpleeghuislocaties gebruikten de scan om:

inzicht te creëren
het kwaliteitsbewustzijn op de locatie te vergroten
met de uitkomsten een verbeterproces in gang te zetten

De scan-KKV onder de loep

Drie vragen stonden centraal bij het onderzoek. Lees bij elke vraag welk antwoord uit het onderzoek kwam:

1. Hoe is de scan gebruikt door verpleeghuislocaties en wat heeft het hen opgeleverd?

De locaties die aan dit onderzoek hebben meegedaan waren over het algemeen positief over de scan-KKV. Ze vonden het de tijd die met het uitvoeren van de scan is gemoeid meer dan waard. De locaties gebruikten de scan-KKV in eerste instantie om inzicht te creëren in de stand van zaken op de locatie, om het kwaliteitsbewustzijn van de locatie te verhogen en met deze uitkomst een verbeterproces in gang te zetten.

2. Wat zijn belangrijke randvoorwaarden voor een goed verloop van het scanproces en wat zijn de beperkingen van de scan?

De locaties noemden de volgende randvoorwaarden:

Een duidelijke vragenlijst met zo weinig mogelijk jargon.
Een goede uitleg over de bedoeling van de scan.
Een goede respons is belangrijk: zowel voor de betrouwbaarheid van de scan als voor het draagvlak voor de uitkomsten ervan.
Medewerkers er herhaaldelijk aan herinneren om de vragenlijst in te vullen.
Het invullen van de vragenlijst mogelijk maken met voldoende hulp en middelen.
Een goede mix van deelnemers bij het kwaliteitsgesprek.
Een veilige en open sfeer tijdens het kwaliteitsgesprek, zodat iedereen zich vrij voelt om zijn mening te delen.
De scanner die als procesbegeleider optreedt tijdens het kwaliteitsgesprek heeft gevoel voor groepsdynamiek.
De scanner heeft voldoende inhoudelijke kennis om goed door te kunnen vragen.

De scan heeft ook een aantal beperkingen die te maken hebben met het ontwerp van het proces:

De vragenlijst zelfanalyse vormt de basis van de scan en de uitkomst is daarmee voor een groot deel afhankelijk van bijvoorbeeld voldoende respons, en of de vragenlijst met aandacht is ingevuld.
De uitslag van de scan is een momentopname.
De bewustwording neemt sterk toe bij de deelnemers van het kwaliteitsgesprek, maar hoe neem je ook de rest van de locatie mee? Locatiemanagers vinden het een uitdaging om de uitslag goed te communiceren naar de teams.

3. In hoeverre hebben locaties behoefte aan de scan-KKV als zelfstandig evaluatie-instrument?

De scan als zelfstandig instrument voor inzicht in, bewustwording van en leren over kwaliteit kan geschikt zijn voor organisaties. Iemand die het scanproces begeleidt is wel wenselijk. Een vorm waarbij locaties binnen het lerend netwerk bij andere organisaties de scans uitvoeren onder begeleiding van een externe scanner lijkt een veelbelovende optie. Dit stimuleert het uitwisselen in het netwerk of de regio en leren van elkaar, waarbij de externe scanner zowel het scanproces als het samen leren kan faciliteren.

Meer weten

Lees hoe Envida de scan KKV inzet in de aanpak ‘Gewoon Kwaliteit’
Lees alles over het Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg

Downloads