Adelheid Roosen: ‘Geef zorgprofessional vrijheid om te voelen’

‘Als piloot moet je perfect zicht hebben, anders kun je geen piloot worden. Verzorgenden zouden goed moeten kunnen voelen. Kun je niet voelen, dan ben niet geschikt voor dit vak!’ Theatermaakster Adelheid Roosen zegt gewoon waar het op staat met haar overtuigdheid en enthousiasme waar we haar van kennen.

Adelheid geeft veel lezingen naar aanleiding van haar film ‘Mam’ over haar eigen moeder met Alzheimer. In de gesprekken met het publiek, waaronder veel verzorgenden, komt ze te vaak professionals tegen die uiteindelijk de handdoek in de ring gooien. Professionals die vakkundig zijn, het hart op de goede plek hebben en kritiek krijgen omdat ze voelen. En dat wordt benoemd als: niet professioneel zijn! ‘Dat is de omgekeerde wereld’, aldus Adelheid. Een heel goede uitspraak hoorde ze onlangs van een verpleegkundige die zei: ‘kunnen beleidsmakers niet iets meer met hun gevoel denken…’. ‘Daar zit de crux, daar zit de vooruitgang!’

Adelheid Roosen en Hugo Borst in de serie In de Leeuwenhoek

Op zoek naar menselijke zorg, dat is de reden waarom Adelheid Roosen zich zo inzet voor meer begrip rondom dementie. Eerder maakte zij samen met Hugo Borst, hun beider moeders waren dement, de serie ‘In de Leeuwenhoek’. Ze waren wekenlang te gast bij de Rotterdamse zorglocatie van Humanitas. Ze mochten overal bij zijn, alles filmen, ook de hoge werkdruk en de momenten dat er eigenlijk te weinig zorgpersoneel was.

Mee-voelen en mee-bewegen met bewoners

In één van de scènes brengt Adelheid een bezoekje aan bewoners die net naar bed zijn. Met een slaapliedje en een zachte aai over een hand, brengt ze een bewoonster in enkele minuten in een rustige en vredige slaap. ‘Zo eenvoudig kan het zijn. Mee-voelen waar iemand behoefte aan heeft. Ik noem dat ook wel mee-bewegen.’

Visie van Humanitas-directeur Gijsbert van Herk: ‘Waarom ik Adelheid en Hugo ongecensureerd liet filmen op zorglocatie De Leeuwenhoek en ik hen carte blanche gaf over wat ze wilden uitzenden? Omdat ik vind als je publiekgeld uit geeft, je ook openheid van zaken moet geven. Dat is de staat van zorg in Nederland. Voor mij gaat de zorg over mensen, maar blijkbaar is dat niet meer de standaard. Mensen vinden mij misschien gek dat ik die filmploeg toeliet, ik vind het gek dat de zorg niet meer over mensen gaat.’

Volgens Adelheid wordt het geven van menselijke zorg soms veel te complex gemaakt. ‘Menselijkheid mag geen product worden! En er mag zeker geen geld aan verdiend worden. Bij een sollicitatie zou gevraagd moeten worden: ‘Kunt u huilen? En durft u uw eigen gevoel onder woorden brengen? Stotterend mag ook!” Niet? Dan is het niet je nieuwe werknemer.”

Bestuur moet ook weer leren voelen

Volgens Adelheid Roosen zit het pijnpunt vaak bij het bestuur. ‘De meeste bestuursleden zijn het gevoel met de bewoners kwijt, als ze dat al ooit gehad hebben. Je zult dus van beneden naar boven moeten werken. Merk je dat meneer De Boer liever Jan genoemd wordt, maar past dat niet in het beleid, dan ga je daar met je team beleid van maken. Dan wordt het voor die week een speerpunt om aan het bestuur te vragen of het heersende beleid losgelaten kan worden.’

Maar ja, dan moet je dat maar wel durven… Misschien wordt je actie niet in dank afgenomen en staat je baan straks op de tocht. ‘Maar er zijn teamleden die over een prachtig talent beschikken, genaamd brutaliteit. Maak daar gebruik van! Steun die ene collega die het wel durft en ga als een team achter diegene staan. Dan hoef je het niet zelf te doen en je helpt wel!’, aldus Adelheid.

Bestuurder Gijsbert van Herk is het eens met Adelheid: “Onze taak is mensen te ondersteunen die niet voor zichzelf kunnen zorgen. Zij moeten voorop staan en niet het functioneren van het bureaucratisch systeem dat we rond hen opgetuigd hebben. Humanitas gaat tegen die stroom in. Wij verlenen geen zorg in de zin van: stoppen we de voorgeschreven pillen in deze persoon? Spuiten we mensen plat als ze over de gang lopen dwalen? Onze oplossing is aandacht geven, dwars door alle onderliggende wetten en regels heen.”

Door: Nienke Oort

Meer weten

• Bekijk de serie In de Leeuwenhoek 
• Meer verslagen over het congres lezen? Bekijk de overzichtspagina van het congres Thuis in het Verpleeghuis met foto’s, video’s en verslagen