Ken de wensen, waarden en behoeften van de patiënt en naaste en begrijp wat elke discipline kan bieden en wat je hierin van elkaar kunt verwachten. Dit bevordert vertrouwen en samenwerking.
Deel deze pagina via:
Samenwerken in de palliatieve fase: praktische inzichten uit de praktijk
Gepubliceerd op: 13-11-2025
Hoe zorg je dat patiënten en hun naasten zich echt gesteund voelen in de palliatieve fase? En hoe vind je als professional de juiste verbinding met collega’s in de zorg én het sociaal domein? Dat doe je door elkaar te kennen, duidelijke informatie te geven en vroegtijdig te anticiperen. Hoe je dat precies doet, lees je in dit artikel.
Palliatieve zorg draait om de mens achter de ziekte, met aandacht voor autonomie, sociale relaties en zingeving. Dat begint bij open communicatie met patiënten en hun naasten door vroegtijdig te praten over wensen en waarden. Ook onder professionals is verbinding essentieel. Dit doe je door elkaar te leren kennen, expertise te delen en met een centraal aanspreekpunt te werken. Zo speel je als zorgverlener beter in op de lichamelijke, psychische, sociale en spirituele behoeften van patiënten.
Webinar Samenwerken in de palliatieve fase – verbinden met patiënt, naasten en sociaal domein
In dit artikel nemen we je mee langs de belangrijkste inzichten, voorbeelden en concrete tips uit de praktijk. Gastsprekers Arjan Koreman (beleidsadviseur sociaal domein, gemeente Zundert) en Jannie Ruitenbeek (palliatieve zorg verpleegkundige, Curadomi thuiszorg, Lelie zorggroep) deelden tijdens hun inzichten in het webinar Samenwerken in de palliatieve fase – verbinden met patiënt, naasten en sociaal domein.
Wil je meer informatie over palliatieve zorg en hoe je in verbinding blijft met jezelf? Sluit dan aan bij het webinar Morele stress bij palliatieve zorg hoort erbij – maar hoe veer je terug? op dinsdag 9 december.
Palliatieve zorg: de mens achter de ziekte
Jannie opende het webinar met een belangrijke boodschap: 'Mensen zijn niet hun ziekte. De ziekte heb je, maar je bent nog steeds een mens met wensen, behoeften en een netwerk van naasten.' Palliatieve zorg draait om kwaliteit van leven in de breedste zin van het woord. Het gaat niet alleen om medische behandeling, maar ook om symptoombestrijding, psychische ondersteuning, sociale betrokkenheid en zingeving.
De palliatieve fase begint vaak veel eerder dan men denkt: vanaf het moment dat iemand een ongeneeslijke diagnose krijgt. Dit kan kanker, chronische aandoeningen zoals COPD of hartfalen, neurologische ziekten zoals dementie of Parkinson, of kwetsbaarheid door ouderdom zijn.
Belangrijke aandachtspunten zijn:
- Kwaliteit van leven voor patiënt én naasten.
- Vroegtijdige signalering van lichamelijke, psychische, sociale en zingeving behoeften.
- Autonomie en keuzevrijheid van de patiënt.
- Samenwerking en coördinatie tussen verschillende zorgverleners en instanties.
'We zijn pas echt uitbehandeld als iemand is overleden. Tot die tijd behandelen we wat mogelijk is, zowel ziektegericht als symptoomgericht, en houden we oog voor de wensen en behoeften van de patiënt,' aldus Jannie.
Het belang van samenwerking met het sociaal domein
Een terugkerend thema in het webinar was de rol van het sociaal domein. Arjan benadrukte dat palliatieve zorg niet alleen over de patiënt gaat, maar ook over mantelzorgers en familie: 'steeds minder mensen kunnen mantelzorg leveren, terwijl de zorgvraag groeit. Daarom is samenwerking met sociaal werkers, vrijwilligerscoördinatoren en andere professionals cruciaal.'
In Zundert is een groep professionals uit verschillende disciplines, van verpleegkundigen tot sociaal werkers en vrijwilligerscoördinatoren, bij elkaar gebracht om te onderzoeken hoe cliënten in de palliatieve fase beter ondersteund konden worden. Wat al snel duidelijk werd, is dat de verpleegkundige of verzorgende vaak goed is aangesloten bij de medische zorg, terwijl sociaal werkers en vrijwilligerscoördinatoren daar soms buiten blijven. Hun betrokkenheid kan juist het sociale welzijn en de zingeving van de patiënt vergroten, bijvoorbeeld door dagbesteding te organiseren, sociale contacten te onderhouden of mantelzorgondersteuning te bieden.
Goede samenwerking gaat dus verder dan medische zorg. Het vraagt om zicht op het volledige netwerk rondom de patiënt en om heldere afspraken tussen alle betrokken partijen.
Proactieve zorgplanning: praten over wensen en waarden
Een belangrijk advies uit het webinar is proactieve zorgplanning. Dit betekent dat vanaf de diagnose gesprekken worden gevoerd over wensen, behoeften en waarden van de patiënt, inclusief de rol van naasten.
Belangrijke vragen zijn:
- Wat vind ik belangrijk in deze fase van mijn leven?
- Welke keuzes wil ik maken over mijn zorg en behandeling?
- Hoe kan mijn netwerk me ondersteunen en wat kan ik van hen vragen?
Door dit vroegtijdig te bespreken, hoeven beslissingen niet pas in een crisissituatie genomen worden. Dit versterkt ook de gelijkwaardige communicatie tussen patiënt, naasten en zorgverleners. Jannie benadrukte dat dit niet alleen geldt voor mensen met kanker, maar ook voor mensen met chronische aandoeningen, dementie of neurologische ziekten: 'Juist bij langdurige aandoeningen is het belangrijk om vroeg over wensen en waarden te praten.'
Praktijkvoorbeeld: het verhaal van Carla
Één van de meest sprekende voorbeelden tijdens het webinar was Carla, 62 jaar, met ernstige COPD. Ze woont samen met haar zoon en vertelde openhartig over haar dagelijkse uitdagingen. Vermoeidheid, sociale isolatie en afscheid nemen van haar werkzame leven. Tegelijkertijd benadrukte ze hoe belangrijk vrijwilligerswerk voor haar is. 'Het geeft me nog een doel, een gevoel van waarde. Dat verschil maakt alles.'
Haar verhaal illustreert dat palliatieve zorg niet alleen om medische zorg gaat, maar om het hele leven van de patiënt. Kleine praktische voorzieningen zoals een traplift of huishoudelijke hulp en mogelijkheden om sociaal en actief te blijven, maken een groot verschil voor de kwaliteit van leven.
Praktische tips voor betere samenwerking
Uit het webinar kwamen deze concrete tips die je als zorgprofessional of sociaal werker direct kunt toepassen:
Een vaste contactpersoon zorgt voor overzicht en continuïteit van zorg. Denk bijvoorbeeld aan een wijkverpleegkundige, POH of casemanager. Laat de patiënt en naasten weten wie de contactpersoon is.
Vrijwilligerswerk, hobby’s of andere vormen van zingeving zijn net zo belangrijk als medische zorg. Kleine successen en betrokkenheid bij de gemeenschap kunnen een groot verschil maken.
Meet en bespreek klachten en zorgen op vier dimensies van palliatieve ondersteuning: lichamelijk, psychisch, sociaal en zingeving. Dit helpt patiënten woorden te geven voor hun behoeften en stelt zorgverleners in staat om gerichte ondersteuning te bieden.
- Persoonlijk: vaste contactpersoon voor patiënt en naasten.
- Team: duidelijke communicatie binnen het team.
- Transmuraal: samenwerking tussen verschillende organisaties en disciplines.
Korte lijnen en vaste afspraken zorgen ervoor dat er snel geschakeld kan worden bij veranderende situaties.