Ouderen langer thuis met leefstijlmonitoring

Leefstijlmonitoring is een systeem dat het dagelijkse leefpatroon van mensen in kaart brengt. Het biedt waardevolle inzichten voor zorgorganisaties en mantelzorgers. Sensoren in huis meten activiteiten en signaleren afwijkingen van wat iemand normaal gesproken doet. Zo kunnen zorgverleners tijdig actie ondernemen.

Hoe werkt leefstijlmonitoring?

‘Leefstijlmonitoring is iemands bewegingen registreren met sensoren die je op een aantal plekken ophangt in huis’, legt Vilansadviseur Leren en veranderen Kiyomid van der Veer uit. ‘Door deze bewegingen te meten en te analyseren brengt het systeem eerst het normale dagelijkse leefpatroon in kaart. Denk daarbij aan het eetpatroon, de slaap, de loopsnelheid binnen de woning, of thuiskomen en vertrekken van een persoon. Deze leerperiode duurt twee weken. Na deze periode is het systeem in staat om afwijkingen van het normale leefpatroon te constateren.’

Meldingen via app

In Nederland zijn er verschillende leefstijlmonitoringsystemen verkrijgbaar, die allemaal op vergelijkbare wijze werken. Via de sensoren komen meldingen binnen over activiteiten in huis, die geclassificeerd worden als een normale situatie of een afwijkende. Mantelzorgers en zorgverleners ontvangen deze meldingen op een app. Zij zien dan bijvoorbeeld: iemand kwam uit bed, ging naar buiten, of was actief in de keuken.

Kiyomid vertelt: ‘Nemen de sensoren activiteit waar die afwijken van het normale leefpatroon, dan geeft de app een waarschuwing, vaak met een oranje of rode kleur. Zo’n waarschuwing verschijnt ook als er geen activiteit plaats vindt, terwijl die wel verwacht werd. Goed om te weten is dat de sensoren geen onderscheid kunnen maken tussen verschillende personen. Daarom is het systeem alleen geschikt voor mensen die alleen wonen. Komt er iemand op bezoek, dan schakelt het systeem tijdelijk uit.’

Leefstijlmonitoring in de wijkzorg

Bij Savant Zorg wordt leefstijlmonitoring momenteel gebruikt bij ongeveer 25 cliënten in de wijkzorg. Anke van Bommel, adviseur zorg en technologie, legt uit hoe het inzetten van het systeem bij Savant in zijn werk gaat. ‘De casemanager geeft aan of het systeem mogelijk geschikt is voor een cliënt. Na overleg met de mantelzorger brengen we de sensoren aan en krijgt de mantelzorger de meldingen binnen op zijn smartphone. Onze casemanagers en wijkverpleegkundigen houden nauw contact met de mantelzorger en kijken zelf wekelijks of tweewekelijks mee of de meldingen aanleiding geven tot actie rondom de zorgverlening.’

De manier waarop je leefstijlmonitoring inzet is een belangrijke organisatiekeuze. Het geeft aan op welke manier je zorg gaat verlenen: actief of reactief reageren op de meldingen. Savant heeft ervoor gekozen om de meldingen actief te laten oppakken door mantelzorgers en zelf reactief de veranderingen in het leefpatroon te volgen. Er zijn ook organisaties die actief op meldingen reageren, zoals je ook op een VerpleegOproepSysteem reageert. Dit zijn vooral organisaties die leefstijlmonitoring inzetten vanuit het Volledig Pakket Thuis (VPT).

Onderzoek naar leefstijlmonitoring

Zorgverzekeraars willen inzicht in de impact van deze systemen op de betrokkenen. Dat is een van de redenen om onderzoek te doen naar leefstijlmonitoring. Hendrik Buimer, onderzoeker bij Vilans: ‘Wij voeren waardebepalend onderzoek uit naar leefstijlmonitoring. Wij onderzoeken onder andere de impact op de dagelijkse zorg. Hiermee willen we inzicht krijgen in de toegevoegde waarde. Door bij drie zorgorganisaties onderzoek te doen, in samenwerking met zorgverzekeraars en een leverancier van leefstijlmonitoring, krijgen we een mooi beeld van de impact.’

Zorg verbeteren

‘We onderzoeken bijvoorbeeld of cliënten met het systeem minder gebruik maken van eerstelijnszorg of spoedeisende hulp’, zegt Hendrik. ‘Daarnaast willen we weten of het monitoren leidt tot constructievere gesprekken tussen zorgverlener en mantelzorger, wat kan leiden tot verbeterde zorg. Een ander aspect van het onderzoek is of het gebruik van leefstijlmonitoring leidt tot veranderingen in de werkwijze van zorgverleners.’ Hendrik verwacht dat in het najaar van 2023 de eerste resultaten bekend worden.

Financiering van leefstijlmonitoring

Leefstijlmonitoring kan zowel worden ingezet onder de Wet langdurige zorg (Wlz) als de Zorgverzekeringswet (Zvw), maar bij beide regelingen gaat het op verschillende manieren. Adviseur digitale zorg Johan van der Leeuw van Vilans licht toe: ‘Bij cliënten onder de Zvw kan een thuiszorgorganisatie per maand per cliënt extra uren declareren in afstemming met de zorgverzekeraars in het werkgebied. Bij cliënten onder het VPT van de Wlz is leefstijlmonitoring te financieren vanuit het dagtarief van het VPT. Voor cliënten met een MPT (Modulair Pakket Thuis) van de Wlz geldt dezelfde regeling als onder de Zvw, namelijk het declareren van extra uren per cliënt bij het zorgkantoor in afstemming met het zorgkantoor. Op landelijk niveau loopt momenteel een procedure voor deze financieringsregeling.’

De resultaten van het lopende waardebepalende onderzoek leveren input voor de zorgverzekeraars, die zullen bepalen of zij leefstijlmonitoring op langere termijn structureel gaan financieren. Momenteel wordt de vergoeding nog incidenteel verstrekt. Johan: ‘Naar verwachting zal in de loop van 2023 bekend worden of de zorgverzekeraars het wel of niet zullen financieren.’

Leefstijlmonitoring en de Wet zorg en dwang

Leefstijlmonitoring is een technologie voor toezicht op afstand, naast zorg op afstand. Het valt hiermee onder de Wet zorg en dwang, maar wel onder een licht regime. Er geldt namelijk dat het kan worden toegepast als de cliënt of zijn vertegenwoordiger toestemming geeft. Tenzij er sprake is van verzet, dan is het nog toe te passen door het stappenplan Wzd te volgen. Verzet is bijvoorbeeld als de cliënt de sensoren van de muur afhaalt, of als hij ze bewust ontwijkt.

Minder zorgen, meer rust

De meeste cliënten bij wie leefstijlmonitoring is ingezet zijn tevreden over het systeem, volgens Anke. ‘Wat waardevol is voor een zorgorganisatie’, zegt ze, ‘is tijdig inzicht krijgen in de noodzaak om iemand intramuraal op te nemen. Bijvoorbeeld als uit de gegevens blijkt dat iemand te veel dwaalt, of te weinig eet. Mantelzorgers geven vooral aan dat het systeem ze heel veel rust geeft. In plaats van zich zorgen maken of hun naaste bijvoorbeeld wel genoeg eet, kunnen ze dit op de app terugzien.’

Meer weten

Deel deze pagina via:

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Wil jij in de toekomst als eerste op de hoogte blijven van praktijkvoorbeelden, nieuws, tools en bijeenkomsten over de verpleeghuiszorg? Meld je dan aan voor de nieuwsbrief!

Schrijf je in