Leefpatroonmonitoring: de regie teruggeven aan de cliënt
Gepubliceerd op: 26-06-2025
HWW zorg in Den Haag biedt sinds een jaar het volledig pakket thuis (VPT) aan. Bij alleenwonende cliënten met dementie stelt de zorgorganisatie de inzet van leefpatroonmonitoring als voorwaarde. Cliënten en hun mantelzorgers, medewerkers en huisartsen: allemaal zien zij de voordelen van deze vorm van zorgtechnologie. ‘Leefpatroonmonitoring verbetert de kwaliteit van leven.’
Leefpatroonmonitoring als voorwaarde
Zo’n 60 cliënten hebben gekozen voor Lang Leve Thuis, de VPT-zorg van HWW zorg. Bij mensen die alleen wonen en een VV5-indicatie, vaak: intensieve dementiezorg, stelt ruim 60% van de zorgorganisaties de inzet van leefpatroonmonitoring als voorwaarde. ‘Dit is vanaf het begin ons uitgangspunt geweest’, zegt Colette Codée, Programmamanager Lang Leve Thuis. ‘Cliënten met deze indicatie hebben volgens de Wlz 24 uur per dag nabijheid van zorg of permanent toezicht nodig. Dat bereik je alleen met leefpatroonmonitoring, aangezien persoonsalarmering niet werkt als mensen in een vergevorderd stadium zijn van dementie. Belangrijker nog dan de alarmering, vinden wij de inzichten die leefpatroonmonitoring biedt. Deze heb je echt nodig om kwalitatief goede zorg te bieden.’
Mensen met een VV5-indicatie hebben volgens de Wlz 24 uur per dag zorg of permanent toezicht nodig. Dat bereik je alleen met leefpatroonmonitoring.
Colette Codée, programmamanager Lang Leve Thuis
HWW zorg zet de leefpatroonmonitoring in vanuit een duidelijke visie, stelt Colette. ‘Wij geloven dat deze vorm van zorgtechnologie helpt om de regie terug te geven aan cliënt en mantelzorger. Uit onderzoek blijkt ook dat ouderen openstaan voor technologie als dit betekent dat zij langer thuis kunnen blijven wonen. Ook dat geeft ons het vertrouwen om leefpatroonmonitoring in te zetten.’
Software op basis van AI
Bij leefpatroonmonitoring worden op verschillende plekken in het huis van de cliënt beweegsensoren geplaatst. Deze zijn gekoppeld aan software op basis van AI dat een aantal weken het leefpatroon bestudeert. Na deze ‘leerperiode’ geeft het systeem meldingen: groen betekent ‘alles is in orde’, geel staat voor ‘een opvallende afwijking in het leefpatroon’ en rood wil zeggen dat er direct aandacht nodig is. Dat laatste kan bijvoorbeeld betekenen dat een cliënt gevallen is. Colette: ‘Gele meldingen zijn van grote meerwaarde, want die geven je inzicht in het dagelijks leven van de cliënt. Rode alarmeringen zijn er relatief weinig.’
Vragen is plagen
In de praktijk blijkt leefpatroonmonitoring de kwaliteit van leven van cliënten te verbeteren, zegt Colette. ‘In de dementiezorg wordt vaak gezegd “vragen is plagen, testen is pesten”. Elke keer vragen of een cliënt goed geslapen en voldoende gegeten heeft, kan betuttelend overkomen en is voor mensen met dementie heel vervelend, omdat hun kortetermijngeheugen hen in de steek laat. Omdat je deze vragen niet meer hoeft te stellen, verandert het contact tussen cliënten en medewerkers: het voelt voor cliënten minder aan als een controlemoment.’
Elke keer vragen of een cliënt goed geslapen en voldoende gegeten heeft, kan betuttelend overkomen. Omdat je deze vragen niet meer hoeft te stellen, verandert het contact tussen cliënten en medewerkers.
Colette Codée, programmamanager Lang Leve Thuis
‘Medewerkers kunnen zo meer aandacht aan welzijn besteden. In plaats van drie korte controlebezoeken kunnen zij nu langer bij een cliënt zijn en bijvoorbeeld met hem gaan wandelen. Overigens is dat niet alleen voor de cliënt, maar ook voor de medewerkers fijn. Waar zij eerst sceptisch waren – “is leefpatroonmonitoring geen Big Brother?” – zijn zij nu heel positief.’
Gerichte interventies
Inzicht in het leefpatroon van cliënten maakt volgens Colette ook gerichtere zorg mogelijk. ‘Als je ziet dat een cliënt op een bepaald tijdstip altijd heel onrustig is, kun je hem juist dan bezoeken – bijvoorbeeld omdat de kans op vallen dan groter is. Zo kun je met leefpatroonmonitoring ook crises voorkomen. Je krijgt bijvoorbeeld een signaal als cliënten niet meer in de keuken komen en waarschijnlijk niet eten. Als zij opeens vaker naar het toilet gaan, is er misschien sprake van een urineweginfectie. Door het gebruik van AI kun je ook ontwikkelingen op de lange termijn volgen. Als de loopsnelheid van een cliënt afneemt, kan dat een teken zijn van toenemende kwetsbaarheid. Waardevolle informatie waarmee je de juiste interventies kunt bepalen.’
Module Digitale Zorg Thuis
De vele vormen van zorgtechnologie worden behandeld in de verdiepende module VPT in de wijk en de inzet van digitale zorg, een onderdeel van de Leergang Langdurige zorg thuis die Waardigheid en trots voor de toekomst aanbiedt. Colette heeft er als deelnemer veel aan gehad, zegt ze. ‘De leergang geeft je een beeld van welke zorgtechnologie er is en wat de voor- en nadelen hiervan zijn. Zo krijg je een goed overzicht van welke technologie het beste werkt in welke fase van dementie. Ook handig: de leergang laat zien wat de kosten zijn van zorgtechnologie en welk bedrag je als zorgorganisatie hiervoor moet reserveren.’
Mantelzorgers en huisartsen blij
Mantelzorgers moeten vaak eerst wennen aan het idee, maar zien de voordelen van leefpatroonmonitoring als het systeem eenmaal werkt. Colette: ‘Het geeft mantelzorgers rust. Ook zij vragen zich voortdurend af of hun naaste voldoende eet, genoeg slaapt en niet dwaalt. Met leefpatroonmonitoring hoeven zij hier niet meer naar te gissen. Mantelzorgers kunnen met de app zelf zien of hun naaste bijvoorbeeld die dag naar buiten is geweest en weer is thuisgekomen.’
Ook huisartsen die medisch eindverantwoordelijk zijn bij VPT, geven aan blij te zijn met leefpatroonmonitoring. Colette: ‘In eerste instantie dachten de huisartsen dat er meer crisissituaties zouden ontstaan als cliënten met dementie langer thuis zouden blijven wonen. Maar zij ervaren inmiddels dat leefpatroonmonitoring juist crises voorkomt. Daarnaast is het voor huisartsen een gerust gevoel dat wij op deze manier 24 uur per dag een oogje in het zeil houden.’
Tips voor andere zorgorganisaties
Wat zijn de lessen die HWW zorg heeft geleerd uit het werken met leefpatroonmonitoring? Colette heeft 4 tips voor andere zorgorganisaties:
- Neem digitale zorgtechnologie vanaf het begin mee in je business case en in het budget per cliënt. Als je later het aantal zorguren moet verlagen om zorgtechnologie te kunnen financieren, is dat veel lastiger.
- Denk eerst goed na over je visie: waarom bied je leefpatroonmonitoring aan? Colettes advies: doe het omdat je inzicht in het leefpatroon wilt hebben en niet alleen omdat de persoonsalarmering niet meer voldoet.
- Wees vanaf het begin duidelijk naar de cliënt en de mantelzorger dat je leefpatroonmonitoring als voorwaarde stelt voor VPT. Dan kan het later nooit meer een punt van discussie worden.
- Leefpatroonmonitoring geeft passieve meldingen. Vergelijk deze niet met actieve alarmeringen die via de persoonsalarmering binnenkomen. Je weet nog niet of er een alarmerende situatie is. Rode meldingen behandelt HWW daarom volgens het protocol ‘cliënt is niet thuis/doet de deur niet open’. Daarnaast moet je ook accepteren dat je niet altijd iets kunt doen.
LeerDoeDeeltraject Implementeren digitale zorg
Ga met andere zorgorganisaties aan de slag met de implementatie van een zorgtechnologie zoals leefpatroonmonitoring. In het LeerDoeDeeltraject Implementeren digitale zorg voor langer thuis wonen (VPT en MPT) deel je praktische kennis en expertise en ga je aan de slag met verschillende werkvormen.
