Zorg in de toekomst: wat behoud je, waarmee begin je, waarmee stop je?
Gepubliceerd op: 24-06-2024
Laatst bijgewerkt op: 04-11-2025
Anders denken wordt pas krachtig wanneer je er daadwerkelijk iets mee doet. Dat kan op veel verschillende manieren. De werkvorm X-curve van het ToekomstKompas helpt je hierbij. Denk bij het tastbaar maken van de toekomst in termen van opbouw, afbraak en behoud.
In het kort
Type tool
Methode
Voor wie
Leidinggevenden, Zorgmanagers, Zorgbestuurders
Cliëntgroep
Ouderen
Soort kennis
Onderzoek
Ontwikkelaar
Waardigheid en trots voor de toekomst
De X-Curve laat zien wat jullie willen opbouwen, afbreken en behouden. Samen met collega’s maak je inzichtelijk hoe de transitie voor jullie organisatie eruitziet, op de korte en lange termijn. Vervolgens bedenk je welke acties en projecten hierbij aansluiten.
Wat levert het op?
Werken met de X-Curve levert je organisatie het volgende op:
- Helderheid en focus. Je ziet de gewenste transitie van jouw organisatie. Je maakt concreet:
- welke onderdelen van je organisatie passen
- welke onderdelen je moet versterken
- welke structuren en processen niet meer passen
- Je vertaalt je visie en strategie naar praktische keuzes, waardoor beleid niet abstract blijft maar uitvoerbaar wordt.
- Je voorkomt versnippering door:
- prioriteiten helder te krijgen
- een fasering aan te brengen in tijd
- samenhang te bewaken
- Je verbetert je vermogen om goed in te spelen op veranderingen in de zorg.
- Je betrekt collega’s actief bij het maken van keuzes, waardoor zij eigenaarschap ervaren en concreet snappen wat er van hen wordt verwacht. Het stimuleert ook trots en energie.
- Er ontstaat meer begrip voor waarom bepaalde activiteiten of processen moeten stoppen, doorgaan of juist groeien.
Gebruik de X-Curve als je binnen je organisatie een nieuwe toekomstvisie of strategie hebt ontwikkeld, maar deze vervolgens lastig vindt om te vertalen naar wat dit van medewerkers vraagt. Of als jullie het een uitdaging vinden om in het nadenken over jullie toekomstige organisatie los te komen van het hier en nu.
Je gaat in groepen van 3 à 4 mensen uit elkaar. Je tekent de X-curve op een groot vel papier of je print de download op een groot vel. De twee linker kwadranten gaan over ontwikkelingen die je morgen al kunt starten (0-2 jaar). De twee rechter kwadranten gaan over ontwikkelingen op de langere termijn (2-5 jaar). Houd jullie toekomstvisie of strategie voor ogen en plak post-its op de vier kwadranten. Gebruik daarvoor deze vragen:
- Ombouw: wat belemmert de gewenste verandering binnen onze organisatie? Wat kunnen we nu al loslaten, afbreken, aanpassen, opnieuw inrichten of op bijsturen?
- Afbouw: wat willen we op de middellange termijn uitfaseren en waar moeten we afscheid van nemen? Hoe kunnen we deze beweging faciliteren?
- Voortbouw: wat zijn nieuwe waarden die we nastreven in de toekomst? Hoe kunnen we dit vastleggen in normen, structuren, en afspraken over gewenst gedrag?
- Opbouw: wat missen we nog om de gewenste verandering richting de toekomst te realiseren? Of: wat is er al, maar verdient meer steun, opschaling, een podium, een investering of professionalisering?
Denk vervolgens na over welke functies, teams, afdelingen of locaties deze dynamiek kunnen aanjagen. Wie is waarvoor verantwoordelijk? Koppel specifieke personen aan specifieke acties. Denk na over projecten die je kunt starten om de gewenste beweging echt in gang te zetten. Houd het klein en behapbaar.
Na afloop presenteren de groepjes hun inzichten kort aan elkaar. Samen kijken jullie welke inzichten je wilt vasthouden en uitwerken.
Voor de werkvorm X-Curve heb je het volgende nodig:
- tijd: 60-90 minuten, afhankelijk van het aantal mensen dat deelneemt aan de sessie.
- deelnemers: liefst een diverse groep mensen die vanuit verschillende perspectieven en niveaus in de organisatie zien wat er (niet meer) nodig is, maar ook nodig zijn voor eigenaarschap en commitment op de nieuwe koers.
- facilitator: begeleiding door iemand die bekend is met de thematiek rondom transities en die de betekenis van de kwadranten in de X-curve kan toelichten.
- materiaal: een groot vel om de X-curve op te tekenen, een stapeltje post-its en tape om de vellen papier op te hangen aan de muur.
- openheid en radicaliteit: De bereidheid en flexibiliteit om dwars te denken, fris te kijken en afscheid te nemen van dingen die jullie belemmeren om het echt anders te doen.
De werkvorm X-Curve hoort bij het ToekomstKompas.
ToekomstKompas
De kennis over transities en de X-curve is ontwikkeld door Dutch Research Institute For Transitions (DRIFT) en de Erasmus Universiteit Rotterdam. Het kader daarbij is systeemverandering. Binnen dit programma is deze werkvorm uitgewerkt en toegespitst op organisatieverandering binnen de verpleegzorg, onder leiding van Saartje Sondeijker. Zij promoveerde bij DRIFT op het thema toekomstdenken.
Soort kennis
Onderzoek
