Veelgestelde vragen over Wlz en cliëntondersteuning

Nee, ondersteuning en zorg kan in veel gevallen ook vanuit de Wmo en Zvw geboden worden. De term ‘Wet langdurige zorg’ kan verwarrend zijn. Die suggereert dat iedereen voor langdurige zorg een Wlz-indicatie nodig heeft. Een cliënt met ondersteuning vanuit de Wmo denkt misschien dat hij voor langdurige begeleiding een Wlz-indicatie nodig heeft. Dat is echter lang niet altijd zo. Als iemand bijvoorbeeld langdurig twee begeleidingsmomenten per week nodig heeft, dan voldoet hij daarmee nog niet aan de criteria van de Wlz. Een van de criteria is namelijk dat iemand 24 uur zorg in nabijheid en/of toezicht nodig heeft.

Nee. Niet alle vormen van thuiszorg vallen onder de Wet langdurige zorg (Wlz). De financiering van zorg thuis kan uit verschillende wetten komen. Dit hangt af van het type zorg dat iemand ontvangt:

• Zorgverzekeringswet (Zvw): verplegende en verzorgende handelingen vallen onder de Zvw, zoals wondverzorging, hulp bij medicatie of persoonlijke verzorging. Deze zorg wordt geleverd door of onder verantwoordelijkheid van een wijkverpleegkundige en bekostigd via de zorgverzekeraar.
• Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo): huishoudelijke taken, woningaanpassingen, sociaal vervoer en lichte vormen van begeleiding vallen onder de Wmo. Deze zorg wordt geregeld en bekostigd door de gemeente. Er kunnen verschillen zijn, wat kan leiden tot verschillen in beschikbaarheid en uren.
• Wet langdurige zorg (Wlz): de Wlz is bedoeld voor mensen met een blijvende, intensieve zorgbehoefte of een noodzaak tot permanent toezicht. Financiering en zorgtoewijzing zijn strikt gekoppeld aan een indicatie van het CIZ.

Wanneer iemand een Wlz-indicatie krijgt, stopt de financiering vanuit de Wmo en Zvw, met uitzondering van hulpmiddelen, vervoer en woningaanpassingen voor mensen met een Wlz-indicatie die thuis wonen. Het is daarom belangrijk dat de overgang goed wordt afgestemd, om te voorkomen dat de zorg tijdelijk wordt onderbroken.

Niet altijd. Dat iemand 24 uur per dag toezicht of zorg nodig heeft, betekent niet automatisch dat er recht is op Wlz-zorg. Het gaat om een combinatie van factoren:

• De aard en ernst van de beperking of aandoening. De zorgbehoefte moet voortkomen uit ernstige lichamelijke, verstandelijke, psychogeriatrische of psychiatrische problematiek.
• De blijvendheid van de zorgbehoefte. De noodzaak tot toezicht of zorg moet structureel zijn en niet tijdelijk van aard.
• Het gevaarscriterium. Er moet sprake zijn van risico op ernstig nadeel of gevaar wanneer toezicht ontbreekt.
• De mate van zelfstandigheid. Er moet weinig tot geen mogelijkheid zijn om (gedeeltelijk) zelfstandig te functioneren.
• De onderbouwing door deskundigen. Een aanvraag moet zorgvuldig worden gedocumenteerd en onderbouwd door professionals, zoals psychologen, orthopedagogen of artsen.

Pas wanneer uit deze beoordeling blijkt dat iemand blijvend intensieve zorg of permanent toezicht nodig heeft, kan het CIZ een Wlz-indicatie toekennen. Een volwassene met autisme en angsten kan bijvoorbeeld sneller een Wlz-indicatie krijgen als er structureel 24-uurs toezicht nodig is dat niet via reguliere begeleiding kan worden ingevuld.

Dat verschilt. Niet alle diagnostische onderzoeken worden automatisch vergoed via de Zvw. Wanneer er extra onderzoek nodig is voor een indicatie voor Wlz-zorg via het CIZ verschilt de financiering per situatie. Gemeenten en OCO’s spelen vaak een rol bij het organiseren of financieren van noodzakelijke diagnostiek die niet via de zorgverzekering wordt gedekt.

Zo werken sommige gemeenten samen met scholen, gespecialiseerde instellingen of andere betrokken partijen, eventueel met inzet van OCO’s. Denk aan het hergebruiken van bestaande onderzoeken of het regelen van aanvullende diagnostiek. Dit voorkomt dubbele onderzoeken en laat het traject efficiënter verlopen.

Als iemand een Wlz-indicatie heeft gekregen en hulp nodig heeft bij het regelen van langdurige zorg, dan kan hij terecht bij het zorgkantoor of een gecontracteerde onafhankelijke cliëntondersteuner (OCO Wlz). Het zorgkantoor of een OCO Wlz geven gratis advies, denken mee over passende zorg en bieden ondersteuning bij gesprekken met bijvoorbeeld zorgverleners. Daarnaast adviseren ze bij het kiezen van een zorgaanbieder, geven informatie en advies over de Wlz en beantwoorden vragen over wachttijden.

Heeft een cliënt nog geen Wlz-indicatie of wil hij hulp bij het aanvragen van een Wlz of begrijpen van zorg? Dan kan een onafhankelijke cliëntondersteuner (OCO) vanuit de Wmo helpen. De OCO Wmo geeft onafhankelijk en gratis advies, denkt met cliënt en naasten mee over passende zorg en ondersteunt bij gesprekken met bijvoorbeeld het CIZ of het zorgkantoor. 

Nee, dit moet de toekomstige PGB-beheerder echt zelf doen. Het PGB is juist bedoeld voor cliënten die zelf hun zorg kunnen regelen. Een onafhankelijk cliëntondersteuner kan wel informatie en advies geven.

• Een onafhankelijke cliëntondersteuner helpt mensen kosteloos bij het vinden, regelen en begrijpen van zorg of ondersteuning, bijvoorbeeld via de Wmo of Wlz. Deze ondersteuning is onafhankelijk en gericht op het belang van de cliënt. 
• Een mantelzorgmakelaar ondersteunt mantelzorgers door regeltaken over te nemen, zoals het aanvragen van zorg, contact met instanties of het organiseren van verlof. Dit helpt mantelzorgers om werk, privé en zorg beter te combineren. Mantelzorgmakelaars werken soms voor gemeenten of zorgverzekeraar, maar kunnen ook als zzp’er werken. De kosten worden niet altijd vergoed.
• Een zorgmakelaar is er vooral voor mensen met complexe zorgvragen. Zij brengen de zorgbehoefte in kaart en zoeken passende zorgaanbieders. Zorgmakelaars werken soms voor gemeenten of zorgverzekeraars en zijn niet altijd onafhankelijk. De kosten worden niet altijd vergoed. 

Nee, dat kan zeker niet altijd. Als de zorgvraag toeneemt, dan kan een cliënt een Wlz-indicatie aanvragen bij het CIZ en bij een positief indicatiebesluit wordt deze ook afgegeven. Het zorgkantoor neemt vervolgens contact op met elke nieuwe Wlz-cliënt. De tendens is om zo lang mogelijk thuis te blijven wonen met een Wlz-indicatie, omdat er niet altijd plek is in een verpleeghuis, maar ook omdat mensen zelf graag thuis of in een woonvorm Wlz-zorg ontvangen. In een verpleeghuis verblijven zal het zorgkantoor dan ook zeker niet als eerste adviseren.

Uitgangspunten zijn ‘zelf als het kan’, ‘samen thuis als het kan’ en ‘digitaal als het kan’. Langer thuis is zeker de tendens voor de toekomst. En dat geldt voor alle sectoren in de Wlz, zoals verzorging en verpleging, geestelijke gezondheidszorg en gehandicaptenzorg.

De eigen bijdrage hangt van meerdere factoren af. Het CAK berekent deze bijdrage. Hierbij kijkt het CAK:

• naar de zorgvorm die de cliënt ontvangt
• naar het inkomen en vermogen
• of de cliënt thuis woont, samenwoont, en zo ja, met wie, of in een zorginstelling woont

Over het algemeen is de eigen bijdrage bij een verblijf in het verpleeghuis hoger dan bij VPT. En die is weer hoger dan bij een MPT. Als iemand minder dan 20 uur zorg per maand ontvangt, dan geldt een minimale eigen bijdrage. Dit geldt voor cliënten die zorg vanuit een MPT ontvangen. Op de website van het CAK staat een rekenhulp waarmee cliënten een inschatting kunnen maken van de eigen bijdrage.