Tandarts-geriatrie Peter de Goede: ‘Vergeet de mond niet in de verzorging’

Peter de Goede is tandarts-geriatrie en gespecialiseerd in mondzorg bij ouderen. Daarnaast is hij ambassadeur van ‘De mond niet vergeten’. Deze stichting zet zich in voor goede mondzorg voor kwetsbare ouderen. Want dat is niet altijd even vanzelfsprekend.

Gezondheidsproblemen kwetsbare ouderen door slecht gebit

Juist bij kwetsbare ouderen is het belang van goede mondzorg groot. Peter: ‘Bij 10 % van de longontstekingen bij ouderen, zijn bacteriën in de mond de oorzaak. De staat van de mond kan verder inzicht geven in gezondheidsproblemen die mogelijk spelen. Daarnaast is een gezond gebit van belang bij goed kunnen kauwen en geen pijn hebben tijdens het eten. En tot slot is het prettig om een gezond gebit te hebben in contact met andere mensen. De mond speelt een grote rol bij praten, lachen en kussen.’

Verpleeghuisbewoners die mondverzorging weigeren

Iedere bewoner heeft recht op goede mondzorg. Dat klinkt mooi, maar wat als mensen ondersteuning nodig hebben in mondzorg en dat weigeren? Het is dan goed om te beseffen dat er verschillende dingen aan de hand kunnen zijn. Peter: ‘Bij bloedend tandvlees kan er sprake zijn van pijn. Dan is het beter om eerst het gebit te laten reinigen door een tandarts of mondhygiëniste. Ook kan het zijn dat iemand niet goed begrijpt wat je wilt. En tot slot kan het als bedreigend worden ervaren als iemand in je mond zit.’

Tips bij mondverzorging

Eén ding is duidelijk. Mocht iemand weigeren, ga dan niet doorzetten zonder dat je weet wat de oorzaak is. Dat zorgt alleen maar voor meer weerstand, zegt Peter. Beter is dan om vooral te investeren in de relatie en goed contact.

Tijdige aandacht maakt mondzorg eenvoudiger

Tijdig aandacht voor goede mondzorg is van belang. Dit voorkomt gezondheidsproblemen. Daarnaast is het lastiger om goede mondzorg toe te passen als iemand in een meer vergevorderd stadium van dementie is. Peter: ‘Uiteindelijk levert het je tijd op, als je samen met de tandarts snel tot een goede mondgezondheid kunt komen. De verzorging is dan veel eenvoudiger. Ook geeft het je de mogelijkheid om er dan echt een verwenmomentje van te maken voor de bewoner.’

Richtlijn mondzorg

Daarnaast is het belangrijk dat er in de organisatie een aantal dingen goed geregeld zijn. Peter: ‘Zo staat in de ‘Richtlijn Mondzorg voor zorgafhankelijke cliënten in verpleeghuizen’ dat mondzorg onderdeel moet zijn van het zorgplan. Daarnaast gelden de volgende richtlijnen:

• Zorg ervoor dat binnen 24 uur duidelijk is hoe het is gesteld met mondgezondheid en zelfzorg. Als een bewoner bijvoorbeeld een prothese draagt, moet deze namelijk voor de nacht worden uitgenomen.
• Maak een mondverzorgingsplan binnen 2 weken. Hierin staat dan onder andere of een bewoner zelf diens tanden kan poetsen, of dat er ondersteuning bij nodig is. Let ook vooral op of iemand effectieve bewegingen maakt en dat de overgang van tand naar tandvlees goed gereinigd wordt.
• Zorg ervoor dat de tandarts binnen 6 weken een mondzorgplan opstelt. Hierin staan onder andere de wensen van de bewoner over de mondgezondheid. Ook is het belangrijk om de relatie te noemen tussen mondgezondheid en aandoeningen waarvoor de specialist ouderengeneeskunde medische zorg geeft.

Werkruimte voor tandarts en mondhygiëniste

Verder is het belangrijk dat de tandarts en mondhygiëniste hun werk goed kunnen doen. Peter: ‘Het liefst in een rustige ruimte, zodat de bewoner niet wordt afgeleid. En een brede deur waar ook bewoners met rolstoelen doorheen kunnen. En tot slot is het belangrijk dat er voorzieningen zijn zodat er schoon gewerkt kan worden volgens de ARBO-richtlijnen. Bijvoorbeeld een aanrecht om materialen te kunnen ontsmetten.’

Multidisciplinaire samenwerking

Ook multidisciplinaire samenwerking is nodig. Peter: ‘Zo krijgen bewoners die meerdere medicijnen gebruiken nogal eens een droge mond. Dat verhoogt het risico op tandproblemen. Om risico’s bij behandelingen in te schatten, moet de tandarts weten welke aandoeningen iemand heeft en welke medicatie die persoon gebruikt. Omgekeerd is voor arts, diëtist en of verzorgende de staat van het gebit van belang.’

Scholing mondverzorging

Peter: ‘Het werkt goed om verzorgenden te scholen waar je op moet letten bij mondverzorging. Zo bestaat er een verschil in wat je moet doen bij iemand die eigen tanden heeft, met kroon en brugwerk, of bij iemand die een prothese draagt. In de verpleeghuizen waar ik kom, krijgen de verzorgenden 1 keer in de 2 jaar een scholing. Daarnaast wordt dit onderwerp meegenomen in de introductiescholing aan nieuwe verzorgenden. Het grote voordeel van training op locatie is dat je dan kunt bijsturen en ondersteunen. Mijn doel is niet alleen om de mondgezondheid van ouderen te verbeteren, maar ook het werk van de verzorgende te verlichten.’

Zorgorganisaties kunnen tot slot verder verschillende hulpmiddelen inzetten. Zoals bijvoorbeeld de poetsinstructiekaartjes van de onderzoeksorganisatie TNO. Deze kaartjes en andere hulpmiddelen zijn te vinden in ons overzicht van mondzorgtools.

Meer weten

• Bekijk het kennisdossier ‘Mondzorg in het verpleeghuis’
• Bekijk het artikel ‘Goede mondzorg bij Woonzorg Flevoland’
• Bekijk onze mondzorgtools