Marjan Kroon: ‘Maak mensen bewust van hun eigen leiderschap’

Wat is leiderschap voor jou?

‘Dat is een heel breed begrip. Voor mij gaat het over leiderschap nemen in je werk, zoals verantwoording nemen, regie pakken en je deskundigheid inzetten. Iedereen kan leiderschap pakken in zijn werk. Het mooie van mijn vak is dat ik als opleidingscoördinator er binnen de opleidingen echt werk van kan maken. Voorheen werkte ik in de GGZ met veel mensen die gewend waren om leiderschap te pakken en kritisch durfden te zijn richting de leiding. Toen ik in de VVT ging werken, viel het me op dat mensen veel gevoeliger zijn voor hiërarchie en dat sommige mensen mij aankeken alsof ik het allemaal wel zou weten. Daarom is het binnen Cardia mijn missie om mensen bewust te maken van hun eigen leiderschap: zelf antwoord vinden op je vraag. Het is heel mooi om te zien dat collega’s opbloeien als ze dat goed oppakken. Daarnaast gaat leiderschap voor mij over de zoektocht naar balans tussen vrijheid en structuur. Laat mensen zich ontplooien, maar niet zwemmen.’

Wie heeft volgens jou het leiderschap perfect onder de knie?

‘Mijn direct-leidinggevende, de teamleider P&O, vind ik een goed voorbeeld. Hij weet heel goed welke deskundigheid hij in huis heeft en maakt daar gebruik van. Ook kan hij delegeren en vertrouwen geven. Ik werk daarin hartstikke fijn, omdat ik kan gaan en staan waar ik wil en me altijd gesteund voel. Op het moment dat ik hulp en structuur nodig heb, kan ik hem daarom vragen. Zo zijn er meer teamleiders binnen Cardia die hun mensen coachen en laten floreren.’

Wat zou jij als eerste doen als jij de baas was van een zorgorganisatie?

‘Ik zou veel werk maken van waardering geven en zorgen dat mensen voldoende steun ervaren. Door als leider aanwezig en beschikbaar te zijn. Ik zou met name benadrukken wat goed gaat en waarin je mensen waardeert. Ik hoor van mijn collega-praktijkopleiders dat een leerling soms tegen hen zegt: je bent de eerste die me echt serieus neemt. Dat is cruciaal. Als je dat als leider weet te creëren, dan krijgen collega’s ook de andere dingen die ze voor elkaar moeten boksen, beter voor elkaar. Daarnaast moet je als leider je doel voor ogen houden, helder zijn en niet om de hete brij heen lopen. Ik geloof in het zelfregulerende vermogen van mensen. Je hoeft ze niet overal op te wijzen, maar geef hen de ruimte om dingen zelf uit te vinden.’

Heb je een gebeurtenis in je werkende leven meegemaakt die jouw kijk op leiderschap heeft gevormd?

‘Iemand die mij veel heeft bijgebracht en aan wie ik een voorbeeld neem, is de collega die mij in de GGZ in de functie van opleidingsadviseur heeft opgeleid. En dan met name aan zijn rust, relativering en zijn vermogen om een stevige basis uit te stralen. Iemand bij wie je altijd terechtkan, die veel weet, die geen onzin verkoopt. Hij weet dingen ook in goede proporties te zetten: wat is nu belangrijk en niet, waar moet je voor gaan, wat moet je accepteren? Nu probeer ik in mijn werk rust uit te stralen en te zorgen dat ik weet waar ik het over heb als ik advies geef. Dus vertrouwenwekkend te zijn. Ook heb ik het relativeren meegenomen. In zorgland moet zoveel; soms laten we ons door allerlei regels gijzelen. Uiteindelijk gaat het erom dat we op het juiste moment en op een goede manier voor de bewoners zorgen. Soms moeten leiders dat ook voor zichzelf terughalen.’

Wordt leiderschap gestimuleerd in jouw organisatie?

‘Bij Cardia zeker. Daar zijn we ook van alle kanten mee bezig, met trainingen en projecten om mensen hun eigen regie te laten pakken. We zijn daarin ook zoekend, want soms merken we toch dat medewerkers afwachtend zijn en daarin coaching nodig hebben. Dat is een proces van gedragsverandering. Daarin speelt natuurlijk mee hoeveel ruimte je van je teamleider krijgt en of je zelf de rust en tijd hebt om het vorm te geven. Binnen Cardia hebben we het programma ‘Samen verschil maken’ van PlaneTree gedraaid. Daarin konden mensen zelf dingen initiëren en zag je de creativiteit ‘aan’ gaan. Zo wilde een team op een van onze locaties de gangen meer mensgericht maken door mooi te beplakken en met geur te werken. Ook was er een psychogeriatrische afdeling waar ze boodschappen zijn gaan doen en koken met bewoners. Het is mooi omdat mensen het zelf hebben bedacht en zijn gaan doen. Dat geeft een positieve boost, ook voor andere locaties.’

Wat heb je liever: een zelfsturende organisatie of een leidinggevende die knopen doorhakt?

‘Ik ben niet voor zelfsturing, maar voor iets ertussenin. Mensen hebben sturing en structuur nodig. Als je mensen in de zorg wil laten groeien, heb je een goede leidinggevende nodig die knopen doorhakt én voldoende ruimte geeft aan mensen om zichzelf te ontplooien.

Zelf heb ik nooit in een zelfsturend team gewerkt, maar ik heb het wel gezien in het competentiegerichte onderwijs. Daarin werd van studenten gevraagd zelf richting te geven aan hun onderwijs en zelf hun plan te bepalen. Dat was echt lastig voor hen, om met zoveel ruimte om te kunnen gaan. Als er een duidelijk kader omheen zit en er altijd iemand is op wie je kunt terugvallen, kan het misschien werken. Meestal is dat niet zo. De focus van medewerkers en studenten ligt op goede zorg geven of hun opleiding op goede wijze doorlopen, niet op de randvoorwaarden. Binnen onze organisatie kiezen we niet voor zelfsturend. Om ons heen zien we dat zorgorganisaties erop terugkomen. Coachend leiderschap is nodig en daar gedijen mensen goed in.’

Wanneer geef jij je werkdag een 10?

‘Wanneer het me lukt om voor collega’s een steun en stimulator te zijn. Bijvoorbeeld wanneer een collega moeite heeft met digitale middelen en ik hem of haar verder kan helpen en geruststellen. Als ik dat een paar keer op een dag meemaak, dan ga ik echt blij naar huis. Dan zijn het de kleine dingen die het doen.’

Door Anja Klein

Meer weten

• Lees de andere interviews uit de rubriek Leiderschap in de praktijk
• Download het rapport ‘Leiderschap in alle lagen van de organisaties’ en lees meer over dit onderzoek