Genieten van échte klassieke muziek met appeltaart
Stichting Appeltaartconcerten organiseert klassieke concerten in zorginstellingen door het hele land. Op 7 maart 2019 speelde het Utrechts Harptrio in zorglocatie De Schutse in Lopik. Een momentje rust en ontspanning voor zowel de bewoners als de medewerkers.
Even lijkt het of de aangekondigde aanvangstijd niet klopt. Een half uur van tevoren zitten er al een stuk of vijftien mensen muisstil te luisteren naar het muziektrio dat hier vandaag een concert geeft. Het blijkt de soundcheck te zijn, maar de aanwezige bewoners deert dat niet. Zij genieten al volop.
Buurtbewoners en familieleden zijn welkom
Na de soundcheck druppelen er meer mensen de recreatiezaal binnen. De Schutse in Lopik is een kleinschalig verzorgingshuis met dertig bewoners, onderdeel van het Utrechtse AxionContinu. De meeste bewoners hebben een vorm van dementie, een aantal zit in een rolstoel. Vandaag zijn er ook een paar mensen aanwezig uit de aanleunwoningen, die hier vaker aan dagbestedingsactiviteiten meedoen. Ook buurtbewoners en familieleden zijn welkom. Het wordt gezellig druk, voor laatkomers wordt achterin nog plaatsgemaakt, zodat iedereen het goed kan zien.
Mevrouw Hoogendoorn woont al bijna drie jaar in De Schutse, en is voor de tweede keer aanwezig bij een Appeltaartconcert. ‘Ik kom niet voor de appeltaart hoor’, vertelt ze. ‘Eigenlijk mag ik dat niet eens eten, maar ja, ik mag al zoveel niet.’ Als er wat te doen is, komt ze altijd. ‘En dat is heel vaak.’
Mevrouw Hoogendoorn tijdens het Appeltaartconcert
‘Twee weken geleden hadden we hier nog een zeemanskoor’, vertelt Hetty Vader, welzijnsmedewerker van De Schutse. ‘Dan is de sfeer heel anders, met van die hossende zeemannen. Vandaag merk je dat mensen heel rustig en ontspannen worden van de klassieke muziek, dat is erg prettig.’ Afdelingsmanager Truus de Groot beaamt dat: ‘Deze generatie heeft altijd veel naar klassieke muziek geluisterd, dat spreekt ze erg aan. Bewoners vroegen zelf naar meer klassieke muziek in het activiteitenprogramma.’
Het ontstaan van de Appeltaartconcerten
Altviolist Michiel Holtrop is de drijvende kracht achter de Appeltaartconcerten. Hij begon ermee in 2007, toen zijn eigen oma een vorm van dementie kreeg. ‘Ik heb toen zelf contact opgenomen met AxionContinu, en heb jarenlang op gesloten afdelingen gespeeld, heel kleinschalig, met alleen een harpist of gitarist samen.’ In 2013 kwam de appeltaart erbij, en dat bleek al snel een groot succes. ‘Ineens kreeg ik ook aanvragen van andere zorginstellingen, tbs-klinieken en wijkcentra. We gingen van 20 naar 120 concerten per jaar. Toen heb ik heel snel Stichting Appeltaartconcerten opgericht.’
Geen sentimenteel suikergoed
Samen met Annemieke IJzerman op harp en Hanspeter Spannring op dwarsfluit vormt Michiel Holtrop het Utrechts Harptrio. Vandaag spelen ze muziek van onder andere Fauré, Bach, Schubert en Dvořák. Voordat ze beginnen maakt Holtrop contact met het publiek. ‘Zullen we een beetje rustig beginnen vandaag?’, stelt hij voor. ‘Vinden jullie dat een goed plan?’ Er wordt nauwelijks gereageerd, maar dat is hij wel gewend, vertelt hij achteraf. ‘Je ziet dat mensen in verzorgingshuizen nu veel zieker zijn dan tien jaar geleden. Toch vind ik het belangrijk om mijn publiek serieus te nemen. Ik praat veel met ze tussendoor, probeer ze erbij te betrekken.’
Ook in de muziekkeuze neemt Holtrop de bezoekers serieus. ‘Ik wil échte klassieke muziek voor ze spelen, geen André Rieu. Ik weiger op mijn knieën te gaan zitten en alleen maar suikergoed uit te delen, in de vorm van middelmatige of sentimentele muziek. Mensen kunnen veel meer aan dan dat. Soms gaat het om hele erudiete mensen, die weinig voldoening halen uit de andere activiteiten die worden aangeboden. Ook hun wil ik een nieuwe ervaring aanbieden.’
Mevrouw Hoogendoorn is daar blij mee. ‘Sinds ik alleen ben luister ik veel naar klassieke muziek. Maar ik hou niet van dat hele lichte, ik wil graag wat meer diepgang.’ Het stuk van Dvořák had voor haar om die reden niet gehoeven, dat vindt ze te licht. ‘Maar verder vind ik het mooi hoor. Ik word er wat vrolijker van, er zijn hier al zoveel mensen depressief.’
Kneuterige gemoedelijkheid
In Lopik is het na vijf korte muziekstukken tijd voor de appeltaart en een kopje koffie. De taart werd besteld bij de plaatselijke bakker, en staat al klaar op een rolkarretje. De sfeer blijft rustig, ook in de pauze wordt er niet veel gekletst.
Waarom koos Holtrop voor appeltaart bij de muziek? ‘Je merkt gewoon dat lekker eten werkt. Appeltaart staat symbool voor een soort kneuterige gemoedelijkheid, het brengt mensen samen.’ ‘Het is een klein lokkertje’, denkt Hetty Vader. ‘Bewoners begrijpen niet altijd meer de intentie van een klassiek concert. Een stukje appeltaart snappen ze wel.’
Voor de medewerkers is het ook leuk, vindt Truus de Groot. ‘Wij kunnen ook even relaxen, worden uit de hectiek van alledag gehaald. Het is een verwennerij dat alles geregeld is, we hoeven zelf nergens achteraan.’ Hetty Vader: ‘Het enige wat wij hoeven doen is de appeltaart bestellen en flyers verspreiden in de buurt.’ De rest van de organisatie loopt via het hoofdkantoor van AxionContinu. Zij maken afspraken met Stichting Appeltaartconcerten voor dertig concerten op de verschillende locaties.
Truus de Groot en Hetty Vader van AxionContinu
Ouderenzorginstelling, Appeltaart-Vrienden en fondsen betalen mee
‘Voor het organiseren van een Appeltaartconcert vragen we een bijdrage van de zorginstelling’, zegt Holtrop. ‘Maar ik wil liever niet dat dat van het reguliere activiteitenbudget afgaat, want dat budget is vaak al zo mager. Daarom maken we op directieniveau afspraken over haalbare uitkoopsommen. Wij besteden zelf veel tijd aan fondsenwerving. Ook met de donaties van de Vrienden van Stichting Appeltaartconcerten maken we heel veel concerten in zorginstellingen mogelijk. Voor dit Appeltaartconcert in De Schutse heeft de Vriendenstichting van AxionContinu een flink deel van de kosten betaald.’
Na nog vier muziekstukken is het concert alweer ten einde. Vader en De Groot zijn tevreden. ‘Je zag dat mensen zaten te genieten. Het was een erg mooi programma, met rustige stukken, niet te lang, en heel afwisselend. Mooi dat ze ook het Ave Maria hebben gespeeld, dat is iets wat veel mensen kennenÆ, weet Hetty Vader. ‘Je kan wel merken dat Michiel Holtrop dit al jaren doet. Hij weet precies wat werkt bij deze doelgroep.’
Door: Rinske Bijl
Meer weten
Geplaatst op: 19 maart 2019
Laatst gewijzigd op: 24 mei 2022
Congres Waardigheid en trots
SPOT ON Methodisch werken aan kwaliteit
Word samen wijzer in je werk!
