Richten

Laatst bijgewerkt op: 16-09-2025

Zorgorganisaties beschikken vaak over vele (relevante) data. Data-ondersteund werken gaat echter niet vanzelf. Het vraagt om een duidelijke koers: richten. Maar wat houdt Richten in?

Richten betekent kiezen voor een duidelijke koers. Zo creëer je een stevige basis voor het structureel en effectief inzetten van data binnen jouw zorgorganisatie. Dat doe je met:

Visie: Wat wil jouw zorgorganisatie bereiken met het gebruik van data? Waarvoor worden de data ingezet?
Strategie: Hoe spelen data een rol in het leren, verbeteren en nemen van besluiten? Wie is verantwoordelijk voor wat en wie neemt de leiding?

Visie op data: wees concreet

Veel zorgorganisaties hebben een algemene visie op het benutten van data. Ze schrijven bijvoorbeeld: 'Om onze strategische doelen te bereiken, is het gebruik van data essentieel.' Maar om welke data gaat het hier? Wie moet hiermee aan de slag gaan? Het is heel goed om een visie te hebben op datagedreven werken, want daarmee staat het op de agenda. Maar wees hierin concreet. Algemene termen bieden te weinig aanknopingspunten, sturing en commitment om ambities waar te maken.

Managers zien steeds beter de waarde van data-inzichten. Maar de vraag ‘hoe pakken we dit gezamenlijk aan?’ blijft nog open. Hier ligt een duidelijke opdracht voor leidinggevenden: ontwikkel een visie, maak keuzes, en committeer je aan de uitvoering.

Jasmijn Soppe, projectmanager bij Cardia

Wat neem je op in de visie?

Een goede visie op data-ondersteund werken betekent duidelijke keuzes maken: waarvoor wil je de data gebruiken? Daarnaast moet de visie beschrijven hoe data structureel in de organisatie worden ingezet. De visie geeft antwoord op drie vragen:

1. Waarvoor wil je de data gebruiken?

Data zijn overal in de organisatie aanwezig. Zet daarom in je visie welke data je wilt gebruiken en voor welke doelen. Wees selectief. Begin daar waar de nood het hoogst is: waar is de behoefte om beter onderbouwd te leren, verbeteren en beslissen het grootst? Je kunt het benutten van data later uitbreiden en hierbij gebruikmaken van de ervaring die je hebt opgedaan.

Bij doelen kun je denken aan:

Efficiëntere bedrijfsvoering
Strategische besluitvorming
Voorspellen van zorgbehoeften
Doelmatige capaciteitsplanning
Doelmatige en kwalitatieve zorg voor cliënten

2. Wat moet het gebruik van data opleveren?

Maak duidelijk welk probleem je wilt oplossen met het benutten van data. Laat zien hoe data hierbij kunnen helpen of hoe data het bereiken van doelen ondersteunen.

Een voorbeeld van een heldere visie:
“Door het analyseren van data uit zorgalarmeringssystemen zien onze zorgmedewerkers wanneer, hoe vaak en door wie er wordt gealarmeerd. Dit geeft ons inzicht in de aard van de oproepen, de pieken in drukte en de effectiviteit van de alarmering. Hierdoor kunnen wij systemen beter inzetten, roosters aanpassen en gerichter de zorg inzetten.”

3. Wat zijn de risico’s?

Besteed ook aandacht aan de risico’s die het gebruik van data heeft. Data kunnen onbedoelde neveneffecten hebben, zoals datalekken of verlies van persoonsgegevens. Een ander risico is dat medewerkers er automatisch van uitgaan dat data kloppen, terwijl dit niet altijd het geval hoeft te zijn. In de visie laat je daarom niet alleen zien wat je met de data wilt bereiken, maar beschrijf je ook welke effecten je wilt voorkomen en hoe je risico’s wilt beperken.

Zorg in Oktober: baas over eigen data

In de visie van zorgorganisatie Zorg in Oktober spelen data een cruciale rol om de kwaliteit van zorg te verbeteren en de werkdruk van medewerkers te verminderen. Data uit verschillende zorgtechnologieën informeren zorgmedewerkers over de situatie van individuele cliënten. Zij stemmen hier hun werk op af. De zorgorganisatie zet daarom uitsluitend zorgtechnologie in waarvan de data altijd beschikbaar zijn en volledig in eigen beheer blijven. Zorg in Oktober combineert data uit verschillende zorgtechnologieën rondom een cliënt en vertaalt deze naar informatie in een cliëntendashboard. Dit geeft zorgmedewerkers een volledig en actueel beeld van zijn of haar situatie. Medewerkers kunnen hierdoor anticiperen op veranderingen in de gezondheidssituatie van de cliënt. Om dit mogelijk te maken, heeft Zorg in Oktober geïnvesteerd in een robuuste digitale infrastructuur. Daarnaast worden zorgteams actief ondersteund door een innovatieteam. Dit team is aanwezig op de werkvloer en denkt mee over de dagelijkse praktijk.

Wat leg je vast in de strategie?

Behalve een visie op data-ondersteund werken is ook een strategie onmisbaar. Hoe wil je de doelen die je gesteld hebt, bereiken? Hoe zorg je ervoor dat de nieuwe manier van werken echt onderdeel wordt van de organisatie? Een goede strategie geeft antwoord op vragen als:

Hoe organiseer je het gebruik van data bij het leren, verbeteren en nemen van besluiten?
Wie is opdrachtgever en wie is eigenaar van data-ondersteund werken?
Wie is de opdrachtgever en wie is de opdrachtnemer als het gaat om het toepassen van data?
Is het benutten van data een tijdelijk project of een structureel onderdeel van de manier van werken van de organisatie? Hoe bereik je dit laatste?

Om data-ondersteund werken structureel te kunnen toepassen moet de rol van leidinggevenden op verschillende niveaus helder zijn:

Operationeel niveau

Hoe sturen de teamleiders op het gebruik van data in het dagelijks werk?

Tactisch niveau

Hoe vertalen teamleiders en managers de inzichten die verkregen zijn naar concrete verbeteracties en beleid?

Strategisch niveau

Hoe gebruiken directieleden en bestuurders de inzichten om de organisatiedoelen te bereiken?

Tot slot is het ook belangrijk om aandacht te hebben voor rapportage en sturing:

Hoe en waar wordt gerapporteerd over het gebruik van data?
In welke overleggen wordt dit besproken?
Hoe stuurt het management actief op datagedreven werken?

Tools en handvatten

Aan de slag met datagedreven werken? Bekijk dan onderstaande tools en handvatten die je een richting te geven.

Vilans ontwikkelde een whitepaper om je te helpen veranderen met impact. Dit document neemt je stap voor stap mee om een verander- en effectenkaart op te stellen.