Samenwerking met familie en naasten laten stromen

Gepubliceerd op: 08-07-2025

Familie en naasten zijn van grote waarde voor het welbevinden van bewoners in een zorginstelling. Een goede samenwerking met de informele zorg begint bij zorgmedewerkers die actief investeren in het contact met naasten. Maar hoe pak je dat aan? Welke ideeën hebben zorgmedewerkers hier zelf over?

Tijdens het congres Waardigheid en trots voor de toekomst gingen Shweta Bos (adviseur leren & veranderen bij Vilans) en Danja van der Meer (organisatieadviseur bij Verbindingskunst) hierover in gesprek met deelnemers in een interactieve workshop.

Koffie drinken met naasten: goede initiatieven verzanden

Veel zorgprofessionals zitten vol mooie ideeën om familie en naasten beter te betrekken. Denk aan een verzorgende die familieleden wil uitnodigen voor gezamenlijke koffiemomenten op de afdeling, maar vastloopt omdat er geen duidelijk beleid of ruimte is gereserveerd om dit structureel te organiseren.

Of een Eerst Verantwoordelijk Verzorgende die familieleden wil uitnodigen om mee te denken en samen wat te organiseren rond samenwerking met informele zorg, maar geen tijd of ondersteuning krijgt vanuit het management om dit uit te voeren.

Goede begeleiding betekent samen verkennen waar de haakjes zitten: wie of wat kan het initiatief versterken of verder brengen? Dat is niet altijd direct zichtbaar en vraagt om doorvragen en afstemmen. Zo help je iemand zelf tot inzicht en actie te komen.

Samenwerken met familie: ideeën verrijken en verankeren

Voor het laten stromen van ideeën zijn drie dingen nodig:

een levensvatbaar initiatief
passende begeleiding
ruimte vanuit de organisatie

In deze workshop leerden deelnemers hoe ze zorgmedewerkers kunnen helpen hun ideeën over samenwerking met informele zorg echt in beweging te zetten. Met praktische tools groeien kleine initiatieven uit tot waardevolle samenwerkingen.

De nadruk lag op het begeleiden van medewerkers bij het ontwikkelen van hun plannen. Zo ontstaan verbindingen met collega's die het initiatief verder brengen met hun kennis en ervaring. Dit zorgt voor wortels én draagvlak. Ondersteuning vanuit coachende collega's, leidinggevenden of management is daarbij onmisbaar om samen de stap te zetten van de huidige naar een gewenste situatie.

Praktische tips om ideeën van medewerkers te laten groeien

Om te voorkomen dat waardevolle initiatieven in de lade verdwijnen, deelden Shweta en Danja praktische tips:

Investeer in de verkenningsfase. Gun medewerkers tijd om hun ideeën te laten ontstaan.
Creëer ruimte voor gesprekken. Zo kunnen ideeën borrelen en rijpen.
Sluit aan bij het perspectief van medewerkers. Wat willen zij? Wat zien zij als logische volgende stap? Zorg voor een begeleidingsaanpak die bij hen past.
Luister goed. Ook als medewerkers beren op de weg zien, klinkt daar vaak een wens tot verandering in door. Herken en benut die verandertaal.

Wat zeggen zorgprofessionals zelf?

Op posters met 'rivieren en stroompjes' noteerden deelnemers wat hen stimuleert of belemmert bij het tot leven brengen van initiatieven. Een greep uit de opbrengsten:

Stimulerend

Gewoon doen! Proberen! Falen mag!
Ruimte voor eigen inbreng en regie.
Plezier erin hebben en houden.
Er is lef nodig: durf van de paden af te gaan!
Kopieerprincipe: je hoeft niet zelf het wiel uit te vinden, maar je kunt een goed idee nadoen.
Ambassadeurs. Laat initiatiefnemers vertellen over hun goede ideeën.
Een stimulerende leidinggevende die visie vertaalt naar acties.
Intrinsieke motivatie: je neemt het initiatief omdat je het zelf graag wilt.

Belemmerend

Als de leidinggevenden niet handelen naar de visie.
Als leidinggevenden geen ruimte geven voor het ontwikkelen of uitvoeren van initiatieven.
Vrijwilligers die het beter weten.
Zelf geen tijd of ruimte voelen om met initiatieven, of het bedenken ervan, bezig te kunnen gaan.

Belangrijke inzichten

De workshop leverde een aantal interessante kerninzichten op:

Ook kleine initiatieven (stroompjes) zijn waardevol en hebben aandacht en begeleiding nodig om te groeien.
Organisaties moeten ruimte bieden aan medewerkers om met hun plannen aan de slag te gaan, en daarmee samenwerking met informele zorg te bevorderen. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat medewerkers zichzelf blijven herkennen in het idee.
Begeleiding is noodzakelijk om initiatieven niet te laten vervliegen, maar juist te versterken en onder de aandacht te brengen bij management of leidinggevenden.
Initiatieven ontwikkelen sneller als collega's met aanvullende expertise erbij betrokken worden en meedenken.
Gesprekstechnieken zoals motiverende gespreksvoering helpen om latente ideeën boven tafel te krijgen en verandertaal te herkennen.
Met medewerkers in gesprek gaan over hun ideeën kan alleen als je aandacht hebt voor hun verhaal. Daar is tijd en rust voor nodig.
Bespreek van tevoren met de leidinggevende de speelruimte die er is voor initiatieven. Voorkom zo dat je veel energie stopt in plannen die niet mogen of kunnen worden uitgevoerd.

Dit artikel is geschreven naar aanleiding van de workshop 'Hoe bronnen stroompjes worden en stroompjes een rivier' tijdens het congres Waardigheid en trots voor de toekomst 2025.