Ondersteuning veerkracht zorgprofessional belangrijk voor goede zorg

Aan het woord zijn Suzanne Metselaar en haar collega Malene van Schaik, onderzoekers aan Amsterdam UMC. Beiden zijn medisch ethicus en houden zich bezig met palliatieve zorg, in het bijzonder met het ondersteunen van zorgprofessionals bij het behoud van hun veerkracht en het goed omgaan met hun morele twijfels in de dagelijkse praktijk.

Twijfels verhogen belasting zorgprofessionals

Suzanne schetst de context: ‘Zorgverleners halen vaak veel voldoening uit hun werk maar worstelen steeds vaker met een hoge belasting. De patiëntenpopulatie is groter en meer complex en het ziekteverzuim en verloop onder medewerkers zijn hoog. Hierdoor loopt de werkdruk op. Ook kun je niet altijd de zorg geven die je zou willen. De persoonlijke balans van zorgprofessionals komt hierdoor onder druk te staan, hun veerkracht dreigt af te nemen. En dat terwijl veerkrachtige zorgprofessionals juist zo belangrijk zijn voor goede, passende zorg.’

Malene: ‘Dit geldt zeker voor palliatieve zorg. Vooral in de laatste levensfase voel je als zorgverlener dat je het maar één keer goed kunt doen. Dat geeft extra druk.’

Ook morele dilemma’s in de dagelijkse praktijk kunnen belastend zijn voor zorgverleners. Suzanne: ‘Een paar voorbeelden:

• Je bent het niet eens met een beslissing van je collega. Kaart je dit aan?
• Je hebt voortdurend te weinig tijd voor je cliënt. Hoe ga je daar goed mee om? Loop je in je pauze nog even bij hem langs?
• Ga je altijd mee met de wens van de cliënt, ook als je zelf vindt dat je daarmee geen goede zorg geeft?’

Een goede zorgverlener twijfelt

‘Twijfelen aan of je wel de juiste zorg geeft, is geen blijk van zwakte of onkunde’, aldus Suzanne. ‘Twijfel hoort juist bij goed zorgverlenerschap. Het is geen blijk van onkunde of gebrek aan leiderschap. Ik zeg daarom altijd: Een goede zorgverlener twijfelt.’ Malene: ‘En binnen de organisatiecultuur moeten professionals zich vrij voelen hun morele twijfels te uiten. Er moet ruimte zijn om deze twijfels te bespreken.’

Hoe kan CURA ondersteunen?

Om zorgverleners te helpen, is CURA ontwikkeld, een interventie die ondersteunt bij morele dilemma’s. CURA staat voor concentreren, uitstellen, reflecteren en actie ondernemen. Malene: ‘CURA is een laagdrempelig instrument, gericht op handelen. Het is een flexibele vorm van moreel beraad. Je kunt het zelfs alleen gebruiken, maar het verdient de voorkeur dat samen met collega’s te doen.’

Suzanne: ‘In vier eenvoudige stappen sta je gestructureerd stil bij twijfelsituaties. Je kunt CURA inzetten om een zorgvuldige keuze te maken in een lastige situatie, waarin het niet vanzelfsprekend is wat goede zorg is. Maar ook bij situaties die nog lang doorsudderen in je hoofd kun je CURA inzetten: wat kunnen we hiervan leren? CURA is een instrument dat morele dilemma’s normaliseert door er samen over te praten, en het biedt inzicht én ondersteuning. Je denkt met elkaar mee, denkt samen na over wat in déze specifieke situatie goede zorg is. Zo wordt jouw vraagstuk een gedeeld vraagstuk.’

Malene benadrukt: ‘Het helpt zorgverleners recht te doen aan het waardesysteem van zowel cliënt en naasten áls van henzelf als zorgprofessional.’

Lees meer over CURA op palliaweb.nl.

Veerkracht versterken: verantwoordelijkheid van organisaties

Het doel van CURA is niet alleen goede zorg te verlenen in lastige situaties, maar ook de veerkracht van zorgverleners te versterken. Door samen stil te staan bij een moreel dilemma en met elkaar mee te denken, kom je met elkaar tot weloverwogen oplossingen en inzichten in lastige situaties. Zo verlicht je de druk op de individuele zorgprofessional en bevorder je de persoonlijke balans.

Wel is het van groot belang dat zorgverleners goed worden ondersteund door hun organisatie als ze CURA – of een vergelijkbaar instrument – willen gebruiken. De organisatie moet bijvoorbeeld zorgen dat daar voldoende tijd en ruimte voor is. Ook is het belangrijk dat leidinggevenden het waarderen dat zorgverleners hun twijfels durven te bespreken, onderstrepen beide ethici. Suzanne: ‘Het is essentieel dat organisaties beseffen dat toekomstbestendige zorg vraagt om goede zorg voor de zorgmedewerkers. Alleen met veerkrachtige zorgverleners kunnen we de uitdagingen van de toekomst aan.’