Is jouw leiderschap klaar voor vijf generaties op één werkvloer?

De cijfers liegen er niet om. Een op de drie zorgmedewerkers is vijftig jaar of ouder. Tegelijk stopt een op de drie jonge zorgmedewerkers al in de eerste werkjaren definitief met de zorg. Hier hebben we wat te doen. Want hoe houden we de zorg aantrekkelijk voor de nieuwkomers, zonder de ervaring en loyaliteit van de oudere garde te verliezen? Vilans-adviseur Myrthe Ruyten: 'We moeten onze "software" blijven updaten. Anders lopen we vast.'

Geen hokjes, maar vormende jaren

’Generaties gaat niet over hokjesdenken', zegt Myrthe. ’Het gaat niet simpelweg over je geboortejaar, maar over de periode waarin je bent opgegroeid. Je bent een product van de systemen, culturen en normen uit jouw vormende jaren.’

Juist daarin zit de wrijving. De babyboomers en generatie X groeiden op in een analoge wereld met duidelijke regels: afspraak is afspraak en je werkt hard voor je geld. Generatie Z groeide met andere vraagstukken op: wat is goed voor de wereld? Wat is goed voor mij en waar krijg ik energie van? Hoe bewaak ik mijn werk-privébalans? Myrthe: ’Zij ervaren een enorme keuzevrijheid, maar daarmee ook keuzestress.’

De bruggenbouwers

Tussen deze twee generaties in staan de pragmaten en de millennials. ’De middengeneraties kunnen veel betekenen in dit gesprek’, zegt Myrthe. ’Zij begrijpen vaak beide kanten: de loyaliteit en structuur van de oudere generatie en de behoefte aan flexibiliteit en betekenis van de jongere. Deze groepen kunnen de brug slaan tussen de traditie ("zo hoort het") en de vernieuwing.’

Tijd voor een systeemupdate?

Veel zorgorganisaties worstelen met de vraag: moeten wij onze cultuur aanpassen aan de nieuwe generatie of moeten zij zich aanpassen aan ons? Myrthe deelt een voorbeeld van een organisatie die hun verwachtingen over de basishouding zwart op wit had gezet.

’Ze hadden een lijst met heldere afspraken gemaakt over hoe je je op het werk gedraagt. Denk aan regels als: geen privételefoon op de werkvloer en zorg dat je altijd ruim op tijd klaarstaat voor je dienst. De organisatie merkte alleen dat de jongste generatie hier moeite mee had.’

’Dat lijkt op het eerste gezicht misschien onwil, maar toen dacht ik: is die beschrijving van de basishouding nog wel houdbaar? Die regels zijn vaak jaren geleden opgesteld. Sluiten die nog wel aan bij hoe jonge mensen vandaag de zorg beleven?’

Natuurlijk hoeft niet alles overboord. ’Gen Z moet echt nog steeds op tijd komen voor een dienst. Dat verandert niet', lacht Myrthe. ’Maar het is goed om samen te kijken welke onderdelen van onze werkwijze aan een update toe zijn. Voer eens het gesprek over wat goede werktijden zijn voor iemand. Elke generatie is in dat opzicht eigenlijk een update van de vorige. Als we die updates niet installeren, lopen we vast. Net als een telefoon die geen nieuwe software meer krijgt.’

Generatiesensitief leiderschap

Deze verschuiving vraagt ook iets anders van leidinggevenden. De oudere generatie is gewend aan een directieve stijl: 'dit zijn de regels, hier houd je je aan'. De nieuwe generatie vraagt om dialoog: ‘dit zijn de richtlijnen, hoe maken we die passend voor jou?’

’Als leidinggevende moet je bruggen bouwen door de behoefte achter het gedrag te zien', legt Myrthe uit. Ze schetst een treffend voorbeeld: ’Stel, een jonge medewerker maakt foto’s van een wond met haar telefoon om wondverzorging in de gaten te houden. Een oudere collega kan daarvan schrikken: dat mag niet, dat is tegen het protocol en de privacywetgeving!’

Hier botsen twee waarden: de behoefte aan efficiëntie (snel handelen, technologie gebruiken) en de behoefte aan zekerheid (protocollen volgen, zorgvuldigheid). 

Benut de verschillen

’Je hebt dan leiderschap nodig dat alle generaties verbindt', vervolgt Myrthe. ’Niet de verschillen weg-managen, maar nieuwsgierig zijn. Ga het gesprek aan om begrip te creëren. Misschien kom je wel tot een nieuw beleid waarin je beide verwerkt: een veilige manier om digitaal beelden te delen. Zo kom je tot een tussenoplossing die beter is dan de oude.’

De grote gemene deler

Uiteindelijk werken alle generaties in de zorg met hetzelfde doel: van betekenis zijn voor een ander. ’Focus op die grote gemene deler', adviseert Myrthe. ’Als we vanuit dat perspectief blijven kijken, vinden we elkaar. Iedereen wil dat de cliënt blij is. Hoe we daar komen, daarover moeten we het gesprek voeren.’

Humor en speelsheid helpen daarbij. ’Zoek de overeenkomsten op onverwachte plekken. Wist je bijvoorbeeld dat de muziek die nu trending is op TikTok, vaak de golden oldies van de babyboomers is? Muziek verbindt dwars door generaties heen. Zorg dat je als leider dit soort haakjes vindt en faciliteert.’

Aan de slag: de lunchtafel-vraag

Wil je morgen al beginnen met bouwen aan meer begrip? Myrthe heeft een simpele, maar krachtige tip. ’Ik zou elke leidinggevende willen uitnodigen om eens, bijvoorbeeld na een overdracht of aan de lunchtafel, de volgende vraag te stellen: wat heb jij van je ouders geleerd over werk?’

Het antwoord op die vraag legt direct de verschillen in opvoeding en tijdsgeest bloot, maar op een persoonlijke en veilige manier. ’Het levert gegarandeerd een mooi gesprek op', besluit Myrthe. ’Probeer de verschillen op tafel te leggen en er samen ook een beetje om te lachen.’