Waarom een gebiedsgerichte aanpak de toekomst heeft

Voorbereiding op de reis

De eerste zaadjes voor het concept ‘Sevenum voor Elkaar’ werden jaren geleden geplant bij zorgaanbieder De Zorggroep. Aan het woord is Marjolein Dohmen, directeur Duurzame Zorg en Ondersteuning Thuis bij De Zorggroep. ‘Tot 2019 wilde De Zorggroep vooral de beste ouderenzorg leveren. Door deze insteek was er weinig focus op samenwerken met het sociaal domein. Dat veranderde toen het besef kwam dat zorg en sociaal domein elkaar nodig hebben om de grote (demografische) uitdagingen het hoofd te bieden.’

Kracht van de gemeenschap

‘Als stip aan de horizon werd 2040 gezet’, gaat Marjolein verder. ‘In dat jaar wilde De Zorggroep klaar zijn voor de dubbele vergrijzing. Daarom kwam er een nieuwe strategie. Een strategie waarbij juist gedacht werd vanuit de kracht van de gemeenschap in plaats vanuit zorg. Als je dat omdraait, is samenwerking tussen zorg, sociaal domein en de gemeenschap ineens onmisbaar. Het idee van een gebiedsgerichte aanpak was geboren. Later kozen we Sevenum als gebied om te starten.’

Het vertrek

Leuk, een transformatie naar een gebiedsgerichte aanpak. Maar waar begin je? In het geval van Sevenum was dat met een hackaton. Een evenement voor deelnemers uit alle denkbare hoeken van de gemeenschap. Centraal stond het vraagstuk: ‘Hoe wil ik oud worden in Sevenum?’

De inwoners bedachten verschillende creatieve ideeën. Toch bleek dat niet de belangrijkste opbrengst van het evenement. Wat voortkwam uit de hackaton was de opvatting dat zorg begint bij de vragen: hoe zit een gemeenschap in elkaar? Hoe ervaart een dorp of gemeenschap welzijn en welbevinden? En hoe zien inwoners om naar elkaar? Belkis Bozdemir, projectmanager Duurzame Zorg Thuis bij de Zorggroep: ‘We wilden vooral beweging creëren. En dat is gelukt. Mensen wilden er samen voor gaan.’

Het reisgezelschap

Niet geheel toevallig kwamen de eerste initiatieven van De Zorggroep. De zorg voelt tenslotte de pijn van een krappe arbeidsmarkt en demografische ontwikkelingen het hardst. Al waren er direct twijfels of het initiatief wel bij De Zorggroep moest liggen. Zorg is immers slechts één aspect binnen de gemeenschap.

Dat is in de praktijk nog best lastig, beaamt Marjolein. ‘De pijn ligt niet altijd op dezelfde plek als de oplossing. Hierdoor kan het tempo per partij verschillen. Daarnaast was het zoeken naar ieders rol.’ Daarom is gekozen voor 3 zogenaamde ‘sporen’:

1. gemeenschap
2. zorg en ondersteuning
3. beschermde woonomgeving

Regie loslaten

Een richting, verschillende wegen

Bij een transformatie is regie vaak een illusie. ‘De energie van de kolkende rivier houd je niet tegen’, zegt Marjolein. ‘Je kunt hooguit je peddel in het water steken om bij te sturen.’ Soms ging dat bijsturen formeel. Bijvoorbeeld door het bekrachtigen van een gezamenlijke woonzorgvisie met de gemeente. Veel vaker ging dat informeel. Bijvoorbeeld met gezamenlijke ontwikkel- en leersessies.

Rol van de gemeenschap

Ruth Linders, beleidsmedewerker Actieve Inwoners bij de gemeente Horst aan de Maas, vult aan dat de dingen samenbrengen die in de drie sporen gebeuren een uitdaging is. ‘Met goede bedoelingen wordt er vaak vanuit zorg geredeneerd. Om antwoord te geven op de toekomstige uitdagingen en vraagstukken in de zorg wordt vaak gesproken over de gemeenschap als voorliggend veld. Terwijl de gemeenschap juist het hoofdveld is waar krachten en bewegingen al langer aan de slag zijn of op gang komen. Het blijft zaak aandacht te hebben voor de behoeften en het potentieel vanuit de gemeenschap.’

Danielle Golsteijn, projectleider van spoor 2, verwoordt het als volgt: ‘We moeten accepteren dat elk van de drie sporen een eigen pad, doelstelling en tempo heeft. Tegelijkertijd is er wel afstemming nodig zodat we wel in dezelfde richting bewegen.’ Daarom zijn de drie kartrekkers van de afzonderlijke sporen met elkaar in contact. Zij stemmen niet alleen af waar ze nu staan maar ook hoe ze er gekomen zijn en wat ze daarvan geleerd hebben. Dat voorkomt dat iedereen zelf het wiel uitvindt.

Tussentijds reisverslag

Door vanuit de gemeenschap naar zorg en ondersteuning te kijken, krijg je andere soorten oplossingen dan wanneer je vanuit zorg kijkt. Namelijk oplossingen die aansluiten bij de behoeften vanuit de gemeenschap. Maar ook oplossingen die toekomstbestendig zijn. Formele en informele zorg hebben elkaar tenslotte nodig in de toekomst. Bekijk enkele voorbeelden per spoor.

Inwonersperspectief

Het vervolg van de reis

De gebiedsgerichte aanpak levert dus al mooie, toekomstbestendige resultaten op. De eindbestemming is zeker nog niet bereikt. Verschillende spannende uitdagingen komen er nog aan. Danielle: ‘We hebben nagedacht over een instrument dat meet of het project geslaagd is. Wanneer heeft iemand een betere kwaliteit van leven? En kunnen mensen door deze samenwerking echt langer in de eigen omgeving wonen, ook als het ingewikkeld wordt? Dat zijn vragen die we vanuit inwonersperspectief moeten bekijken.’

De samenwerking tussen de 3 sporen blijft cruciaal. Marjolein: ‘Denk bijvoorbeeld aan een gezamenlijke communicatie.’ Ruth vult hierop aan dat het heel belangrijk is om vanuit de drie sporen gezamenlijk uit te leggen wat we aan het doen zijn, ondanks dat dat lastig kan zijn.

Inspiratie voor toekomstbestendige zorg

Het concept ‘Sevenum voor Elkaar’ moet steeds meer gaan leven binnen de betrokken organisaties en in de gemeenschap. Zodat het niet langer een losstaand initiatief is, maar een vanzelfsprekende manier van denken en doen wordt. Alleen dan wordt het mogelijk om écht vanuit de kracht en behoefte van de gemeenschap te werken. Het concept is bovendien ook buiten Sevenum toepasbaar. Niet als kant-en-klare blauwdruk, maar als inspiratie en stevig fundament waarop andere regio’s kunnen voortbouwen op weg naar toekomstbestendige zorg.

Bron

Sevenum voor Elkaar