Stap voor stap naar betere zorg met Evidence Based Practice

EBP is een gestructureerde manier van werken die zorgprofessionals kunnen gebruiken om systematisch de kwaliteit van zorg en ondersteuning verbeteren. Dat doen ze door vier bronnen van kennis te combineren:

1. wetenschappelijke inzichten
2. praktijkervaringen
3. voorkeuren van cliënten
4. kennis uit de omgeving

Zo ontstaat zorg die niet alleen onderbouwd is, maar ook écht aansluit bij wat iemand nodig heeft. 

Waarom is methodisch werken op basis van EBP belangrijk?

De zorg staat onder druk: vergrijzing, arbeidsmarkttekorten en toenemende zorgzwaarte maken het werk uitdagend. Juist daarom is het belangrijk om bewust stil te staan bij de manier waarop zorg wordt verleend. Verpleegkundigen en verzorgenden zijn daarbij cruciaal. Zij vormen de grootste beroepsgroep in de zorg én staan dicht bij de cliënt en zijn sociale netwerk. Methodisch werken op basis van EBP helpt hen om bewust, onderbouwd en samen te blijven verbeteren.

Passende zorg, scheppende voorwaarden en een lerende cultuur

Om in kaart te brengen waar methodisch werken op basis van EBP aan kan bijdragen, staan een paar vragen centraal. Wat is passende zorg precies en waarom is dit zo belangrijk? Welke voorwaarden zijn er nodig om EBP succesvol toe te passen binnen organisaties? En wat hebben verpleegkundigen en verzorgenden nodig om methodisch en onderbouwd te kunnen verbeteren? Ook het belang van het ontwikkelen van lerende cultuur en ondersteuning met EBP-coaching speelt een grote rol om het werken op basis van EBP succesvol te maken.

Van theorie naar praktijk

Om in de praktijk aan de slag te gaan met methodisch werken op basis van EBP zijn er een aantal concrete tools, zoals de Beter Doen en Beter Laten-lijsten. Deze hulpmiddelen maken inzichtelijk waar winst te behalen is: welke zorg kan anders of zelfs achterwege blijven, en wat zou juist meer aandacht moeten krijgen? De tools laten zien dat EBP meer is dan lange Engelstalige artikelen. 

Er is al volop concrete kennis beschikbaar die zorgverleners direct kunnen toepassen in de praktijk. Deelnemers leerden hoe ze vanuit hun dagelijkse praktijk vragen kunnen signaleren, oplossingen zoeken en verbeteringen borgen.

Daarnaast is de EBP-poster een handig hulpmiddel. Die begeleidt zorgteams in zeven overzichtelijke stappen bij het verbeteren van zorg op basis van EBP. Belangrijk inzicht is dat het bij kwaliteitsverbetering cruciaal is om: 

• met kleine stappen te beginnen;
• cliënten actief te betrekken;
• gebruik te maken van elkaars kwaliteiten;
• een coach of ondersteuner te hebben die helpt om teams in beweging te houden. 

Methodisch werken in de praktijk

Hoe pas je EBP toe in de praktijk? Ashley Zantkuijl, verpleegkundige en tactisch manager bij Reinaerde, deelde een voorbeeld. Een aantal jaar geleden werkte ze als manager op een afdeling ouderenpsychiatrie. Op een gegeven moment gaven medewerkers aan dat de werksituatie op de afdeling onhoudbaar was geworden. 'Moeilijke' cliënten die herhaaldelijk in een crisissituatie terechtkwamen, veroorzaakten veel onrust.

Ashley ging er op gestructureerde wijze mee aan de slag. Eerst ging ze het gesprek aan met alle betrokkenen: de medewerkers van het team, de specialisten ouderengeneeskunde, de klantmanager en de cliënten zelf. Uit die gesprekken bleek dat veel medewerkers van mening waren dat sommige cliënten niet op de afdeling thuishoorden.

Ashley doorliep ook de protocollen en het beleidsplan waarbij ze het proces van aanmelding en de criteria goed bestudeerde. Wat opviel, was dat niemand van het team daarbij betrokken was. Een eerste verbeterstap was om iemand van het team bij het proces te betrekken. Een belangrijke andere nieuwe stap was dat voortaan vóór opname eerst een gesprek werd gevoerd met de cliënt. Daarna kon het team gezamenlijk beslissen of opname passend en verantwoord was. 

Deze maatregelen waren een investering maar leverden op den duur heel veel op. Zo waren er minder crisisopnames, was er meer rust op de afdeling waardoor het verloop van medewerkers ook minder was.

Samen leren en reflecteren

Na het inhoudelijke deel gingen deelnemers in groepjes in gesprek over de status van EBP binnen hun eigen team. Waar staan zij nu? Welke obstakels ervaren de zorgprofessionals? En welke eerste stap kunnen zij zetten?

Een medewerker kleinschalig wonen vertelt dat ook zij nu vooraf een welkomstgesprek met de cliënt en de familie aangaan. 'Dat is zoveel relaxter. Het team is nu goed voorbereid als de cliënt bij ons komt wonen.' Een kwaliteitsverpleegkundige realiseert zich dat ze onbewust al veel doet met EBP. 

Veel andere deelnemers herkennen dat. 'Ik realiseer me na deze workshop echter dat ik meer terug moet naar het team', vervolgt ze. 'Ik wil natuurlijk veel verbeteren maar ik moet ervoor zorgen dat dat niet alleen mijn maar ook hun probleem wordt. En ik wil me weer wat bewuster worden van alle stappen en het borgingsproces. De poster ga ik zeker gebruiken!'

Belangrijke inzichten over EBP

De workshop bracht bij de deelnemers inspirerende inzichten die ze meenemen naar hun eigen werkpraktijk. Bijvoorbeeld:

• Dat zij zelf aan de slag kunnen met methodisch werken en EBP.
• Dat ze al veel doen met EBP maar dat ze zich bewuster.
• Dat kleine stappen al impact kunnen hebben.
• Hoe je EBP toepast in de praktijk.
• Dat zij als V&V-professionals écht het verschil kunnen maken voor passende zorg.
• Dat methodisch werken op basis van EBP kan bijdragen aan meer werkplezier, leiderschap, meer tevreden cliënten. 

Meer weten?

Wil je meer informatie over EBP of aan de slag met de tools uit de workshop? Kijk op Zorg voor Beter. Of lees meer over lerende en innoverende organisaties en de methode Evidence Based Practice (EBP). 

Dit artikel is geschreven naar aanleiding van de workshop 'Stap voor stap naar betere zorg: Methodisch werken op basis van Evidence Bases Practice' tijdens het congres Waardigheid en trots voor de toekomst 2025.