Aqua Viva: ‘Basisregels bij infectiepreventie en hygiëne moeten beklijven’

Infectiepreventie en hygiëne, het zijn onderwerpen die in alle zorgopleidingen aan bod komen. ‘Maar die pas aandacht krijgen als er echt iets speelt, zoals bij corona of het norovirus. Terwijl je er altijd aandacht aan zou moeten besteden. En dat is ook precies waar de nieuwe commissie infectiepreventie van Aqua Viva zich voor inzet.’

Aan het woord is Wendy Lemmers, kwaliteitsverpleegkundige en voorzitter van deze nieuwe commissie. Ze werkt al vijftien jaar bij Aqua Viva, een centrum voor wonen en zorg in Nijmegen. ‘Ik ben hier begonnen als verzorgende, ben vervolgens verpleegkundige geworden en teamcoach geweest. De laatste twee jaar werk ik als kwaliteitsverpleegkundige. Ook een functie waarin je te maken krijgt met infectiepreventie en hygiëne en het verbeteren daarvan.’

Kwetsbare mensen

Dat er iets te verbeteren valt, staat vast, weet Wendy Lemmers. ‘Handen wassen, niezen in je ellenboog, papieren zakdoeken gebruiken, we leren het allemaal in onze opleiding. Maar in de praktijk ebt de aandacht voor infectiepreventie weer weg. Als organisatie zijn we altijd bezig met leren en verbeteren, ook op dit punt.’ Petra Elevelt, directeur van Aqua Viva, beaamt dat. ‘Dit is altijd al een belangrijk thema geweest, want we hebben te maken met kwetsbare mensen en moeten dus extra goed op hun gezondheid letten. Daarnaast heeft de coronacrisis ons nog eens met de neus op de feiten gedrukt. Daarin leefde de aandacht voor infectiepreventie op, maar de vraag is hoe je er voor zorgt dat die beklijft. Een goede handhygiëne is bijvoorbeeld heel belangrijk, want anders zijn medewerkers de grootste ziekteverspreiders. Bij zo’n uitbraak lukt dat ook wel, maar een paar maanden later zakt het weer weg.’

Goede handhygiëne is heel belangrijk, want anders zijn wij als medewerkers de grootste ziekteverspreiders.

Aansluiting bij programma

Aqua Viva besloot daarom het in crisistijd opgerichte coronateam om te vormen tot een algemene commissie infectiepreventie en hygiëne. ‘Daarom hebben we ons ook aangemeld voor het programma Samen werken aan infectiepreventie, want we vroegen ons af hoe je het goed aanpakt: moet je het op een ludieke wijze doen, of juist serieus. Het programma is voor ons een extra boost, maar ook zonder begeleiding zouden we ermee verder zijn gegaan’, zegt Petra Elevelt.

ActiZ, Verenso en V&VN ontvingen al eerder signalen dat verpleeghuizen met het thema worstelen en hierin wel ondersteund willen worden. Het ministerie van VWS, Waardigheid en trots op locatie en de brancheorganisaties besloten daarom het programma ‘Samenwerken aan infectiepreventie’ te starten. Hierin ondersteunen coaches zorgorganisaties in het creëren en borgen van een goede basis voor infectiepreventie.

Werksessie als aftrap

Zo vond bij Aqua Viva inmiddels een eerste werksessie plaats onder begeleiding van coach Lotte Bergen van Waardigheid en trots. Een werksessie is een goed begin om als organisatie met het thema aan de slag te gaan, zegt zij. Bij Aqua Viva werd de eerste sessie bijgewoond door een brede vertegenwoordiging uit de organisatie: van zorgmedewerkers die dit thema als aandachtsveld hebben, tot kwaliteitsverpleegkundige en Petra Elevelt. ‘Het is belangrijk dat je als directie uitdraagt dat je hier achter staat en medewerkers erbij betrekt. We geven aan waar we naartoe willen, maar vragen wel aan medewerkers wat zij nodig hebben om daar te komen’, zegt zij. Op de eerste sessie kijkt ze terug als een soort nulmeting waarbij je in kaart brengt wat al goed gaat en wat beter kan. Lotte Bergen vult aan. ‘Het is heel goed om dat multidisciplinair te doen, want als je allemaal op je eigen eilandje blijft zitten, lukt het niet. Daarnaast is het goed om in zo’n eerste sessie meteen concrete situaties te benoemen van wat goed gaat en wat niet. Bij Aqua Viva waren de voorraden van handschoenen en desinfectiemiddel bijvoorbeeld goed op orde. Maar er stond ook al een hele tijd een kapotte prullenbak.’ Een goed voorbeeld, zegt Petra Elevelt. ‘Want door het te benoemen, werd het binnen twee dagen opgelost.’

Goede aanspreekcultuur

De werksessie kan ook helpen om scherper te krijgen wat ieders rol en verantwoordelijkheden zijn. ‘Je zag bij Aqua Viva dat aandachtsvelders daarin zoekende zijn en zich afvragen wat ze precies moeten doen’, vertelt Lotte Bergen. Mede om die reden ging Wendy Lemmers in de weken na de eerste werksessie in gesprek met de aandachtsvelders. ‘Zij zijn na die eerste sessie echt opgebloeid, willen graag meedenken en zien in dat ze een voorbeeldrol kunnen vervullen. Verder geven ze aan dat een goede aanpak een goede aanspreekcultuur vereist. Dat kan best lastig zijn.’ Ze noemt het voorbeeld van een aandachtsvelder die met collega’s sprak over meer aandacht voor hygiëne en inging op het risico voor de hygiëne van het dragen van sieraden. Zij kreeg de vraag of ze nu ‘politieagentje ging spelen’. Toch wordt al in de opleidingen ingegaan op het risico van het dragen van sieraden. De vraag is dan, waarom doen sommige medewerkers het toch? Misschien krijgt iemand een ring niet af, of is bang hem kwijt te raken. Of misschien ziet iemand het risico niet zo. Het onderstreept volgens Wendy Lemmers hoe belangrijk het is om het gesprek aan te gaan en goed inzicht te krijgen in hoe je medewerkers kunt motiveren zich automatisch aan basisregels te houden.

Actieplan

De commissie is daarom breed samengesteld, met onder andere vertegenwoordigers van de afdelingen psychogeriatrie en somatiek en een infectiepreventie deskundige van het Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis. Eerst wil de commissie goed in kaart brengen wat er speelt op de werkvloer om vervolgens stapsgewijs onderwerpen aan te pakken en medewerkers daarin mee te nemen. ‘Zelf zal ik ze daar weer in ondersteunen. Daarbij zullen we als commissie zeker gebruik maken van alle tools die al voorhanden zijn, zoals die van Vilans. Uiteindelijk willen we een actieplan opstellen voor de langere termijn, waarin we evaluatiemomenten zullen opnemen’, zegt Wendy Lemmers. Op de korte termijn vergt dat een tijdsinvestering. ‘Maar op den duur wordt ons werk er alleen maar leuker op. Want met minder kans op verspreiding van ziektes, worden minder medewerkers en bewoners ziek en dat komt de werksfeer weer ten goede.’