24-uurszorg garandeert duurzame behandeling van ouderen in Friesland

In maart 2021 ging in revalidatiecentrum de Marrewyk van ZuidOostZorg op het terrein van het ziekenhuis Nij Smellinghe in Drachten een zelfstandige afdeling 24-uurszorg van start: de Afdeling Tijdelijke Opname Ouderen (ATOO). Er wordt nauw samengewerkt met de Spoedeisende Hulp van het ziekenhuis Nij Smellinghe. Inmiddels is de ATOO verhuisd naar het ziekenhuis en telt nu veertien bedden.

Schaarste aan specialisten

Zuidoost Friesland legde de aanpak voor de 24-uurszorg uiteindelijk vast in de Friese regiovisie. Die regiovisie biedt een kader voor een serie projecten die zich onder andere richten op de schaarste aan medisch specialisten en specialisten ouderengeneeskunde en het gebruik van technologie. Het landelijk kwaliteitsbudget voor de ouderenzorg heeft duidelijk als vliegwiel voor de samenwerking in de regio gewerkt, blikt Erik Volders terug. Hij is adviseur van de raad van bestuur van ZuidOostZorg en herinnert zich hoe het aanvankelijk ‘zoeken’ was om goed in kaart te brengen waar verschillende organisaties mee bezig waren en de gezamenlijke opgave van ouderenzorg organisaties daarin. Maar ook de snelheid waarmee vervolgens een gezamenlijke actie (‘Op Stap Fryslân’) werd gestart om personeel te werven en om te scholen voor de zorg.

‘Dingen werden dubbel gedaan en dat bood mogelijkheden voor samenwerking in de regio’

Erik Volders

Overlap

Het in 2017 ontwikkelde model voor de 24-uurszorg in Zuidoost Friesland was aanleiding voor het Duurzame Medische Zorg in de Regio-onderzoek van Erasmus Universiteit Rotterdam en is vanuit de regiovisie ondersteund door Waardigheid en trots in de regio. Het begon met een analyse van het functioneren van de Spoedeisende Hulp, de Dokterswacht (de regionale huisartsenpost) en specialisten ouderengeneeskunde (SO) in de avond-, nacht- en weekenddiensten (ANW). Dat maakte duidelijk dat een behoorlijk grote groep ouderen via de SEH en Dokterswacht uiteindelijk in het ziekenhuis belandt. ‘Er was sprake van verkeerde beddenproblematiek’, stelt Karine van der Kraan, die als regiomanager Kortdurende Zorg en Behandeling van ZuidOostZorg verantwoordelijk is voor de ATOO. Daarnaast zat er een overlap in de werkzaamheden van SEH-artsen, huisartsen en SO’s. ‘Er werd gezamenlijk schaarste ervaren en er werden dingen dubbel gedaan en dat bood mogelijkheden voor samenwerking in de regio Zuidoost Friesland’, vult Erik aan. De samenwerking tussen de SO en SEH is inmiddels tot stand gekomen in de 24-uurszorg; dus niet enkel in de avond-, nacht- en weekenddiensten, benadrukt hij.

Afdeling Tijdelijke Opname Ouderen

De nieuwe Afdeling Tijdelijke Opname Ouderen is een onderdeel van het ontwikkelde 24-uurs-zorgmodel. Op deze afdeling is de SO de hoofdbehandelaar namens een interprofessioneel samenwerkend behandelteam, bestaand uit onder andere een ergotherapeut, fysiotherapeut, psycholoog en diëtist. Ook kan een beroep op het maatschappelijk werk worden gedaan. Indien ouderen overdag op de SEH belanden, kan de transferverpleegkundige contact opnemen met een zorgbemiddelaar van ZuidOostZorg; in de ANW kan de SEH-arts bellen met de dienstdoende verpleegkundige.

Vervolgzorg

Karine: ‘De SEH doet nog altijd een stukje diagnostiek, maar samen beoordelen zij of een opname op de nieuwe afdeling de voorkeur heeft.’ Dat gebeurt aan de hand van een eenvoudig te gebruiken vragenlijst. Zo kan het zijn dat iemand een indicatie Wet langdurige zorg heeft en eventueel rechtstreeks naar het verpleeghuis kan. ‘Een andere keer is het bijvoorbeeld mogelijk dat we in samenwerking met de thuiszorg iemand naar huis kunnen laten gaan. Voor de ouderen die wel worden opgenomen op onze nieuwe afdeling, is ons doel om binnen vijf dagen te beoordelen welke vervolgzorg nodig is, dit te organiseren en vervolgens de zorg over te dragen.’

Huisarts

Tot op heden (medio juni 2022) heeft de ATOO 153 mensen opgenomen. Circa 75% van deze cliënten ging na opname naar huis (al dan niet met thuiszorg). De overige 25% stroomde door naar passende zorg. De gemiddelde ligduur op de ATOO bedraagt 4,9 dagen. Daarmee wordt het doel van een maximum verblijf van vijf werkdagen behaald. Aan het streven om de samenwerking uit te breiden en de huisartsen erbij te betrekken, wordt gewerkt. De Dokterswacht kan patiënten nu doorverwijzen in de avonden, nachten en weekenden.

Karine: ‘Achteraf is gebleken dat het goed was om eerst alleen met patiënten van de SEH te beginnen en af te tasten hoe dat gaat. Je bent immers toch met iets helemaal nieuws bezig. We merken gewoon dat het tijd kost om partijen te informeren en te betrekken en de samenwerking goed vorm te geven. Ook corona is wat dat betreft een remmende factor. Maar gaandeweg zie je dat de afdeling beter benut wordt, ook omdat de doelgroep en de plek binnen de keten steeds scherper wordt.’

Crisisopnames

Begin mei 2022 verhuisde de ATOO naar het ziekenhuis. ‘Het is een zelfstandige afdeling, maar er wordt wel heel nauw samengewerkt met de SEH-artsen en geriaters waardoor ook crisisopnames gedaan kunnen worden’, zegt Karine. ‘We hebben inmiddels ook de stap gezet om naar de verpleegafdelingen te kijken. Daarbij kijken we steeds naar welke kwetsbare ouderen het meest op de ATOO passen en meer gebaat zijn met een opname op onze afdeling. Zo zijn er ouderen die weten dat ze over vijf dagen uit het ziekenhuis ontslagen worden. Als die al op dag drie naar ons komen, kunnen wij gaan onderzoeken wat die patiënt nodig heeft om weer naar huis te gaan.’

Of de 24-uurszorg bijdraagt aan minder werkdruk voor de SO? ‘Nee, dat niet meteen’, antwoordt Karine. ‘Maar de druk in de hele keten vermindert er wel door. En het gaat natuurlijk om de cliënten. Zij belanden vaak met complexe vragen op de SEH. In veel gevallen is het beter om op de ATOO meteen een goed plan van actie te maken dan hen na opname in een ziekenhuisbed naar huis te sturen. Want van een behandeling die is gericht op een geriatrische, meervoudige zorgvraag, is in het ziekenhuis doorgaans geen sprake.’

Observatie thuis

Erik geeft een mooi voorbeeld van een man die na een val via de SEH op de ATOO werd opgenomen. ‘Onze ergotherapeut is bij de cliënt thuis ter observatie geweest en wat bleek: de man was boven gevallen, waar hij geen rollator had. Terwijl hij beneden altijd met rollator liep. De oplossing: een tweede rollator boven om valpartijen te voorkomen. Dit soort informatie komt vaak niet boven tafel tijdens een ziekenhuisopname.’ Karine vult aan: ‘We blijven de doelgroep verbreden.

‘3 VVT-organisaties triageren voor elkaar: de huisarts hoeft niet meer rond te bellen of er ergens plek is’

Karine van der Kraan

Over de grenzen heen

De ATOO is een mooi voorbeeld van waar samenwerking toe kan leiden. De regio wil die samenwerking verder verbeteren. ‘Corona heeft vorig jaar laten zien waar we toe in staat zijn. Toen hebben we binnen zeer korte tijd in overleg met zorgkantoor, Nij Smellinghe en VVT-collega-aanbieders een aparte corona-unit opgezet, waar meerdere partijen over de grenzen van de eigen organisatie heen zorg boden.’ Al geruime tijd is er dankzij de samenwerking ook een website waarop Friese VVT-organisaties hun beschikbare ELV- en GRZ-capaciteit inzichtelijk maken. ‘Een pilot waarin VVT-organisaties voor elkaar triageren voor de ELV is onlangs nog uitgebreid van 3 naar 5 deelnemende organisaties. De huisarts hoeft niet meer rond te bellen of er ergens plek is; de organisaties regelen dat onderling na het eerste telefoontje van de huisarts. En het streven is om dit uiteindelijk provinciaal te gaan doen’, besluit Karine.

Spoedplein

Verder streeft de regio naar de inrichting van een gezamenlijke spoedvoorziening, het Spoedplein, waar drie structuren gaan samenwerken: SEH, huisartsen en V&V. Erik: ‘We verwachten dat het bundelen van (geriatrische) kennis en kunde tot betere resultaten leidt en we de zorgvraag middels triage en behandeling beter kunnen bedienen. Daarnaast zou de samenwerking het werk van de SO wel eens aantrekkelijker kunnen maken, omdat die op het Spoedplein samenwerkt met de medisch specialist en de huisarts. En we verwachten dat we met minder professionals dezelfde hoeveelheid patiënten kunnen bedienen.’ Erik benadrukt dat het om aannames gaat, maar is optimistisch. ‘In de COVID-periode hebben we al heel veel samengewerkt. Zodoende kennen, vertrouwen en begrijpen we elkaar beter. We hebben natuurlijk wel te maken met onzekerheden, zoals de regelgeving. Maar dit is de stip op de horizon waar we naartoe werken. We hopen het Spoedplein medio 2023 te kunnen openen.’

Tekst: Karin Burhenne

Meer weten

• Duurzame medische zorg vliegwiel voor meer samenwerking in de regio
• Publicatie Duurzame medische zorg in de regio
• Lees ook Zorgorganisaties uit Friesland starten met ‘Anders Werken in de Zorg’